جمع‌آوری و پردازش اطلاعات؛ نیاز اقتصادی شدن کشاورزی ایران

یاسر رحیمیان - دکتری علوم دامی

روز گذشته در عناوین اصلی خبرگزاری کشاورزی ایران (ایانا) خبری جلب توجه کرد ( لینک اینجا) که  از آغاز فصل تازه همکاری مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات وزارت جهاد کشاورزی با یک اپراتور ارائه‌دهنده‌ اینترنت پرسرعت و پلتفروم های ارتباطی بر پایه فناوری حکایت دارد. خبری که فحوای آن تاکید بر تلاش جهت تغییر رویکرد و کارکرد بستر اینترنت و اهمیت آن در جهان امروز به عنوان یکی از مهمترین شاخصه‌های توسعه پایدار است که این مهم با گسترش سطح دانش و اطلاعات در هر یک از اجزا و بخش‌ها به ایجاد یک جامعه پویا منجر خواهد شد.

آنچه این تفاهم‌نامه و مهم‌تر از آن عملیاتی‌کردن برنامه‌هایی از این دست را مهم می‌سازد، نقش و تاثیر غیرقابل انکار کشاورزی و دامپروری در توسعه پایدار به عنوان یکی از ارکان استراتژیک کشور است. انجام برنامه ریزی‌های ملی و حتی فراملی و استفاده بهینه از ظرفیت‌های ناشناخته کشاورزی و گسترش استفاده بهینه از قابلیت‌های موجود این بخش، نیازمند ایجاد یک تحول اساسی و نگرش جامع به پدیده اطلاع رسانی و استفاده از تمام ابزار و امکانات در دسترس دانش بشر است. در واقع فقط در عصر حاضر پرداختن به این موضوع است که امکان برنامه‌ریزی‌های کامل‌تری را در تمام سطوح و زیر بخش‌های کشاورزی و دامپروری فراهم می‌آورد. لذا بهره‌گیری مناسب از امکانات و شاخص‌های موجود نظیر بستر استخراج و ذخیره سازی و پردازش اطلاعات و دسته بندی و ارائه آن به بهره برداران و مدیران تصمیم‌ساز و تصمیم گیر می‌تواند تاثیر مهمی در اقتصادی‌تر شدن کشاورزی ایران داشته باشد.

شاخص‌هایی که یک کشاورزی مدرن و علمی می‌تواند بر تکیه بر فناوری ارتباطات و اطلاعات از آنها متاثر شود و در نهایت به هدف اصلی که همان افزایش کمی و کیفی تولید است برسد، شامل بررسی‌های اقلیمی دقیق، اطلاعات دقیق تغییرات قیمت، امکان‌سنجی بازار های مصرف خارجی و داخلی، دستیابی به اطلاعات واردات و صادرات از بخش‌های دولتی و خصوصی و آموزش و ترویج مناسب به جهت اهداف و سیاست های کلی کشور است.

 محصولات کشاورزی در اقتصاد رو به جهانی شدن تابع شرایط مختلف اقتصادی و حتی سیاسی دستخوش نوسانات قیمت می‌شوند و بورس‌های عمده کشاورزی جهان در تغییرات قیمت این محصولات نقش موثری دارند، همچنین مسائلی چون تغییرات آب و هوا، تحریم‌های اقتصادی، تغییرات در تعرفه‌های گمرکی و غیره از جمله عوامل موثر در نوسانات و تغییرات قیمت ها در بازار هستند. از سوی دیگر نهاده‌های کشاورزی خود دارای نوسانات و تغییرات قیمت هستند و این موجب پیچیده‌تر شدن مسئله قیمت گذاری محصول خروجی می‌شود.

در این جا تلفیق فن‌آوری اطلاعات و نظام جامع اقتصاد کشاورزی می‌تواند موثرترین کمک در راه رسیدن به یک کشاورزی شفاف و دور از تنش های بازار باشد و اگر اطلاعات جامع و به روزی از قیمت نهاده ها در اختیار کشاورزان قرار گیرد و آنها بدانند که کشور در یک سال چه میزان واردات و از چه نوع محصولی خواهد داشت و از میزان نیاز داخل به هر محصولی آگاه باشند، بدون شک استراتژی هدایت تولید ملی از سطوح کوچک ترین مزارع پیش‌تر رفته و این هدف فقط با هدایت جامع تولیدکنندگان و تلفیق کلیه عوامل موثر در کشاورزی امکان پذیر است.  

از این رو وزارت جهاد کشاورزی به عنوان سیاستگذار و راهبر بخش کشاورزی می‌تواند با برنامه‌ریزی اصولی در جمع‌آوری و پردازش اطلاعات با کمک ابزارهای نوین نقش مهمی را ایفا کرده و ضمن اینکه با اتصال به سایر سازمان‌ها و ارگان‌های تاثیرگذار در این بخش از جمله وزارت صمت و وزارت ارتباطات و فناوری کلیه زیر ساخت‌های فنی شکل‌گیری فن‌اوری اطلاعات را در ساختار کشاورزی ایران فراهم کند، توجه به آموزش و ترویج کشاورزی را نیز با تکیه بر قابلیت‌های فن اوری اطلاعات به عنوان یکی از راهکارهای رسیدن به توسعه همه جانبه در کشاورزی دنبال کند. همچنین راهبردی کردن تحقیقات دانشگاهی و مراکز تحقیقاتی و توجه به نوآوری‌های علمی از یک سو و انتقال به هنگام تکنیک‌های جدید تولیدی با تکیه بر پایه‌های فناوری ارتباطات و اطلاعات می‌تواند کشاورزی ایران را ظرف چند سال آینده متحول کند و زمینه‌های عملی شعار جهش تولید در بخش کشاورزی را بیشتر فراهم نماید.