قیمت جهانی زعفران ایران گران‌تر از بازار داخل است

مشکل قیمت گذاری زعفران در بازار داخل باعث شده است  طی یک ماه اخیر  زعفران در فروشگاه‌های زنجیره‌ای بزرگ دنیا مانند  وال مارت آمریکا تا 91 میلیون تومان به ازای هر کیلو به فروش برسد. 

براتی، کارشناس حوزه گیاهان دارویی با اشاره به مشکلات قیمت‌گذاری زعفران در ایران گفت: در بازار زعفران، پایین بودن قدرت چانه‌زنی تولید‌کننده باعث می‌شود متقاضی تعیین‌کننده قیمت باشد. اما قیمت خرید از کشاورز با آنچه در بازار داخلی توسط تاجر ایرانی به فروش می‌رسد و یا در بازار صادراتی عرضه می شود، تفاوت دارد.

هر کیلو زعفران ایران در بازارهای جهانی 91 میلیون تومان

براتی افزود: در بررسی علل این تفاوت قیمت یکی از مهم‌ترین عوامل، نوسانات بهای ارز است. چراکه با توجه به عدم ثبات ارزی در کشور، نرخ برابری ارز در خصوص زعفران هر ساله شکاف بیشتری را بین قیمت بازار داخل و خارج ایجاد می‌کند؛ به‌طوری‌که طی یک ماه اخیر قیمت زعفران در فروشگاه‌های زنجیره‌ای بزرگ دنیا مانند فروشگاه زنجیره‌ای وال‌مارت آمریکا تا 91 میلیون تومان به ازای هر کیلو نیز رسید و این سوال را پیش می‌آید که چرا زعفران در بازار داخلی با تفاوت زیادی نسبت به قیمت جهانی ارزان‌تر معامله می‌شود.

وی تاکید کرد: نکته اساسی این است که قیمت در بازار جهانی مقدار ثابتی است و به‌نظر می آید تنها به سبب شکاف ارزی در کشور است که تاجران زعفران هر سال سر کشاورز را کلاه می‌گذارند؛ در حالی‌که این تاجر محصول را بر مبنای قیمت دلار خریداری می‌کند و در مقابل در بازار داخلی به ریال قدرت چانه‌زنی بالایی نسبت به کشاورز دارد و زعفران را به قیمت پایین‌تری نسبت به نرخ‌های جهانی از کشاورز می‌خرد.

قیمت زعفران خارج شده از کشور مشخص نیست

این کارشناس بازار در معاونت گیاهان دارویی وزارت جهاد کشاورزی با بیان اینکه با توجه به نوسان ارز در کشور خریداران زعفران ایرانی دنبال شریک تجاری بلندمدت هستند و از برندهای معتبر داخلی استفاده می‌کنند، گفت: عمده زعفران ایران با وزن بالای 30 گرم به دیگر کشورها صادر می‌شود و قیمت واقعی آن مشخص نیست. حتی طبق آمار گمرک زعفران ایرانی فاقد بسته‌بندی و به‌صورت کیلویی در گونی از کشور خارج می‌شود و 30 تا 40 درصد آن به کشور امارات منتقل شده و 20 تا 30 درصد آن نیز وارد کشور اسپانیا می‌شود؛ حدود 10 درصد آن نیز به کشور عراق منتقل می‌شود.

قیمت زعفران  در امارات 15 تا 18 میلیون تومان

وی در خصوص بازه قیمتی زعفران فروخته شده به تاجران اظهار کرد: تجار زعفران را بسته به اینکه چه نوع زعفرانی باشد، اعم از پوشال، پوشال مرغوب، نگین سرگل و ممتاز، قیمت‌گذاری می‌کنند که با قیمتی حدود کیلویی15 تا 18 میلیون تومان به کشوری مثل امارات فروخته می‌شود.

براتی ادامه داد: طبق بررسی‌های به عمل آمده، خریداران در کشور امارات عمدتاً متشکل از شرکتی با یک شریک ایرانی و یک شریک خارجی اغلب با ملیت اماراتی، اسپانیایی، پرتغالی و یا آمریکایی است. این شرکت ها زعفران ایرانی را با بسته‌بندی خود به نام کشوری مثل اسپانیا در امارات، به کشورهای هدف صادر می‌کنند.

وی با بیان اینکه قیمت یک گرم زعفران در فروشگاههای زنجیره‌ای خرده‌فروشی مثل وال‌مارت و کروگر حدود 18 دلار است، عنوان کرد: طی یک ماه گذشته وقتی زعفران از طریق این فروشگاه‌های خرده‌فروشی به دست مصرف کننده رسیده، با توجه به قیمت یک گرم آن رقمی حدود 91 میلیون تومان در هر کیلو معامله می‌شود.

این کارشناس بازار گیاهان دارویی در خصوص مشکل قیمت‌گذاری زعفران در بازار داخلی و صادراتی اظهار کرد: در فرآیند فروش و صادرات زعفران این مشکل وجود دارد که محصول را چطور به دست مصرف کننده برسانیم که سود اصلی به دست تولیدکننده داخلی و کشاورز برسد.

باورهای غلط

به گفته براتی، اینکه برخی می‌گویند مشکل ما در نحوه و کیفیت بسته‌بندی زعفران است، درست نیست؛ چراکه بسته‌بندی‌های داخلی با آنچه در فروشگاه‌های زنجیره‌ای معتبر جهان فروخته می‌شود، تفاوت چندانی ندارد. وی افزود: اما تفاوت در این است که آنها می‌دانند در فرآیند تولید به مصرف با حضور واسطه‌ها چطور کانال‌های توزیع خود را هدایت کنند تا محصول با سود بیشتر  به دست مصرف‌کننده نهایی برسد.

وی ادامه داد: آنچه در خصوص برند زعفران نیز عنوان می‌شود، اصطلاح غلط و رایجی است که سال‌ها در کشور ما مطرح بوده مبنی بر اینکه اسپانیا زعفران ایرانی را خریده و با برند خود در دنیا می‌فروشد. این در حالی است که ضربه اصلی به زعفران ایرانی از جای دیگری به فعالان این حوزه وارد می‌شود. چرا که ما نتوانسته‌ایم کانال های توزیع را به درستی هدایت و مدیریت کنیم.

وی از بورس کالا به‌عنوان کانالی برای هدایت بهتر بازار زعفران یاد کرد و گفت: البته برای ورود کشاورزان و زعفران‌کاران به بورس کالا باید آموزش نحوه معامله در این بازار و فرهنگ‌سازی لازم صورت گیرد. در این رابطه اگر بتوان کشاورزان را از طریق تشکل‌هایی مانند تعاونی‌های تولید و کنسرسیوم‌ها وارد بورس کالا کنیم، می‌توان آنها را به عنوان یک نهاد واسط در نظر گرفت تا بین تولیدکننده و تاجران قدرت چانه‌زنی را افزایش دهند.

 ایران باید مرجع قیمتی زعفران دنیا باشد

وی با بیان اینکه می‌توانیم به مرجع قیمتی در دنیا تبدیل شده و عرضه و تقاضا را کنترل و زعفران خود را به عنوان برند ملی به دنیا ارایه کنیم، تاکید کرد: امیدواریم این نهاد واسط تشکیل شود. در این زمینه فرآیندهای ابتدایی با تشکیل یک کنسرسیوم صادراتی زعفران توسط بخش خصوصی از صادرکنندگان برتری که دارای ویژگی های خاص هستند، آغاز شده است. در این کنسرسیوم به عنوان مثال می‌توان از صادرکنندگانی که طی پنج سال گذشته جزو 10 صادرکننده برتر کشور بوده‌اند یا میزان خرید آنها حداقل به اندازه درصد مشخصی از کل تولید کشور است، استفاده کرد تا بتوانیم در سطح دنیا قیمت‌گذار باشیم.

به گفته وی، اگر بتوان کشاورزان را از طریق تشکل‌هایی مانند تعاونی‌های تولید وارد بورس کالا کنیم می‌توان آنها را به عنوان یک نهاد واسط در نظر گرفت تا بین تولیدکننده و تاجران قدرت چانه‌زنی را افزایش دهند. 

براتی به امکان افزایش قدرت چانه‌زنی کشاورزان در مقابل تجار به کمک عرضه زعفران در بورس اشاره کرد و گفت: چنانچه مکانیسم درستی برای جذب خریدار و فروشنده در بورس کالا ایجاد شود، این هدف محقق شدنی است. در این صورت قدرت چانه‌زنی کشاورزان در مقابل تجار داخلی افزایش پیدا کرده و تجار را به تحرک وا میدارد تا آنها نیز قدرت چانه‌زنی خود را با شرکای خارجی بالا برده و بتوانند قیمت زعفران صادراتی را افزایش دهند.

ضرورت اتصال حلقه‌های تولید تا مصرف 

ترابی خاطرنشان کرد: هم‌زمان با فراهم شدن این شرایط، اوضاع هم برای تجار داخلی بهبود می‌یابد هم برند ملی زعفران ایرانی توسعه خواهد یافت. ضمن اینکه طی چند سال آینده میتوان از تمام رقبای صادراتی پیشی گرفته و سطح زیر کشت خود را نیز توسعه داده، به مرجع علمی تولید زعفران در دنیا تبدیل شویم. اما برای حرکت در این مسیر باید حلقه‌های موجود بین تولید تا مصرف را به‌شکلی به هم نزدیک کنیم.