زنبورهای عسل؛ یاوران محیط‌زیست و داروسازان بالدار

حسین اکبرپور

 مجری طرح توسعه زنبورداری معاونت امور تولیدات دامی وزارت جهاد کشاورزی

روز جهانی زنبورعسل گرامیداشتی است که هرسال در روز ۲۰ می میلادی برابر با ۳۱ اردیبهشت هجری شمسی برگزار می‌شود. هدف از این روز جهانی شناخت نقش زنبور و سایر گرده‌افشان‌ها در اکوسیستم حیات کره زمین است. ایران با دارا بودن بیش از 1۱.۴ میلیون کلونی زنبورعسل یکی از قطب‌های زنبورداری دنیا و جزء کشورهای پیشرو درزمینهٔ پرورش زنبورعسل شناخته می‌شود و این گرامیداشت ملی در راستای معرفی پتانسیل‌های صنعت زنبورداری در جهت حمایت و معرفی بیشتر زنبورعسل و محصولات ارزشمند این حشره شگفت‌انگیز برگزار می‌شود.

شواهد و قرائن علمی ما را مصمم‌تر می‌کند که برای ادامه زندگی در کره زمین به زنبورها محتاج هستیم. زنبورعسل نبض حیات کره زمین و بشریت است و بایستی بیش‌ازپیش هوای زنبورها به‌ویژه زنبورعسل را داشته باشیم.

زنبورعسل یا به زبان دیگر «یاوران محیط‌زیست و داروسازان بالدار» یکی از شگفتی‌های طبیعت است. خداوند در قرآن بارها از این موجود نام برده و سوره‌ای را به نام نحل نامیده است. در این سوره به برخی از شگفتی‌های این موجود اشاره می‌کند وی می‌فرماید خداوند در قرآن به زنبورعسل وحی کرد که خانه‌هایی از کوه‌ها و درختان و داربست‌هایی که مردم می‌سازند انتخاب کند. چراکه این حشرات باوجود جثه‌های کوچکشان تأثیرات بسیار زیادی در حفاظت از تنوع زیستی دارند.

زندگی زنبوران عسل پر از شگفتی است. خانه‌سازی، شیوه جمع‌آوری شهد گل‌ها، ساختن و ذخیره کردن عسل، پرورش نوزادان، کشف مناطق پرگل و دادن آدرس به سایر زنبورها، پیدا کردن کندو از میان صدها یا هزاران کندو، همگی نشانه هوش فوق‌العاده این حشره است.

 هدف از نام‌گذاری روز جهانی زنبورعسل افزایش آگاهی عمومی به نقش مؤثر زنبورها و سایر گرده‌افشان‌ها در طبیعت است. در طول سال‌های اخیر زنبورهای عسل و دیگر گرده‌افشان‌ها در معرض خطر فزاینده‌ای بوده‌اند که عمدتاً از تغییرات موجود در مصارف و ساختار زمین، اقدامات گسترده کشاورزی، کشت تک‌محصولی، ظهور آفات و بیماری‌های جدید، استفاده از سموم و تغییرات اقلیمی نشاءت می‌گیرد.

 گرده‌افشانی زنبورعسل بااین‌حال یک فرایند اساسی برای بقای اکوسیستم‌ها به‌حساب می‌آید و تقریباً حیات ۹۰ درصد از گونه‌های گیاهان گل‌دار وحشی جهان، بیش از ۷۵ درصد از محصولات غذایی جهان و ۳۵ درصد از زمین‌های کشاورزی جهان به گرده‌افشانی حیوانات بستگی دارد.

 گردشگری زنبورعسل مبحثی بدیع و منحصر است که علاوه بر نمایش سنت و فرهنگ زنبورداری و ایجاد فرصتی برای آشنایی با اقدامات زنبورداری، افزایش آگاهی نسبت به اهمیت زنبورعسل نزد بشریت، تقویت دانش درباره استفاده و تأثیر محصولات زنبورعسل، درمان عسل محور و بهبود سلامت مردم است.

 با ثبت این رخداد بین‌المللی ۲۰ می هرسال صیانت و حفاظت از موجودات گرده‌افشان در جهان به‌ویژه زنبور بیش‌ازپیش موردتوجه کشورها قرار می‌گیرد. ازاین‌رو ضمن گرامیداشت این روز ارزشمند در کنار همه فعالان صنعت زنبورداری کشور امیدوارم باهمت و تلاش مضاعف و همه‌جانبه و خرد جمعی همه دلسوزان و اصحاب این صنعت، مطابق با اهداف سند راهبردی توسعه زنبورداری در سال مزین به‌عنوان «جهش تولید با مشارکت مردمی» به‌ویژه نقش مؤثر تشکل‌ها و رفع موانع و چالش‌های پیش رو در راستای استمرار تولید و برقراری امنیت غذایی با رویکرد توسعه زنجیره‌های ارزش محصولات زنبورعسل و تولید محصولات سلامت‌محور و باارزش افزوده بالا و رقابت‌پذیر و صادرات محور با همراهی کلیه دست‌اندرکاران این صنعت، توفیقات گسترده‌ای را برای فعالان این صنعت به ارمغان آوریم.