اولین تکثیر مصنوعی ماهی سفید Rutilus frisii پرورشی در کشور و تولید بچه ماهیان نسل اول

محمد صیاد بورانی، رییس پژوهشکده آبزی پروری آبهای داخلی _ انزلی

از مهم‌ترین رسالت‌های موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور معرفی گونه‌های آبزیان مستعد و مناسب به‌ویژه ماهیان بومی به صنعت آبزی‌پروری بوده تا ضمن افزایش تنوع گونه‌ای، افزایش تولید و بهبود اقتصاد آبزی‌پروری، زمینه توسعه اشتغال را در کشور فراهم کند. برای تحقق این مهم پژوهش­های کاربردی متعددی درزمینهٔ مطالعات زیست‌شناختی و بوم‌شناختی انواع گونه‌های آبزیان در منابع آبی کشور توسط محققین و متخصصین این موسسه به انجام رسیده است.

در این میان ماهی سفید دریای کاسپین (Rutilus frisii) که تنها در حوزه جنوبی این دریا یعنی سواحل ایرانی آن زیست نموده و در هیچ جای دیگر دنیا وجود ندارد، با توجه منحصربه‌فرد بودن، علاقه بسیار زیاد مصرف‌کنندگان و ارزش اقتصادی بسیار بالا، یکی از مهم‌ترین و مناسب‌ترین گونه‌های قابل معرفی به آبزی‌پروری در کشور محسوب شده و آبزی پروران نیز علاقه‌مندی فراوانی برای پرورش و عرضه این ماهی بازارپسند دارند.

تولید ماهی سفید از طریق آبزی‌پروری، هم می‌تواند ضامن حفظ نسل این ماهی و پایداری جمعیت آن در دریای کاسپین و کشور بوده و هم سهم به سزایی در سبد تولید پرورش‌دهندگان ماهیان گرم آبی در کشور را به خود اختصاص دهد.

بنابراین در راستای تحقق اهداف برنامه مشترک موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور و سازمان شیلات ایران پروژه‌ای با عنوان بررسی امکان پرورش ماهی سفید در استخرهای خاکی تا اندازه بازاری» باهدف اصلی دستیابی به تراکم مناسب و معرفی زی فن پرورش تک‌گونه‌ای ماهی سفید در مراحل پیش پرواری و پرواری تا اندازه بازاری و دسترسی به مولدین مناسب پرورشی برای تولید بچه ماهیان نسل اول در موسسه تحقیقات به تصویب رسیده و از طریق پژوهشکده آبزی‌پروری آب‌های داخلی کشور - بندر انزلی - با همکاری مرکز بازسازی و حفاظت از ذخایر ژنتیکی ماهیان استخوانی شهید انصاری رشت از سال 1399 به اجرا درآمد.

مراحل اجرایی این پروژه با پرورش انبوه لارو و بچه ماهیان در مرکز بازسازی و حفاظت از ذخایر ژنتیکی ماهیان استخوانی شهید انصاری رشت آغاز و مراحل مختلف پرورش ماهیان پیش پرواری و پرواری با مدیریت تغذیه و مدیریت سیستم پرورشی در استخرهای خاکی ایستگاه تحقیقاتی تکثیر و پرورش آبزیان فومن ادامه یافت.

 درنتیجه انجام بیش از 4 سال تحقیق، محققین و کارشناسان متصدی پروژه با همکاری یکدیگر، ضمن دستیابی به زی فن و معرفی تراکم مناسب پرورش ماهی سفید در استخرهای خاکی، موفق به تولید مولدین نر و ماده پرورشی ماهی سفید با رسیدگی جنسی بسیار مناسب و تکثیر مصنوعی آن­ها در مورخ 22 فروردین‌ماه 1403 برای اولین بار در کشور شدند که دستاورد بسیار ارزشمندی برای بهره‌برداران و آبزی پروران و درنهایت برای مردم عزیز کشورمان خواهد بود.

لازم به ذکر است که ماهیان نر بدون هورمونوتراپی و ماهیان ماده با تزریق یک دز هورمون به تکثیر مصنوعی پاسخ داده و درصد لقاح و چشم زدگی تخم­ها تاکنون بیش از 95 درصد بوده است. در حال حاضر تخم‌های لقاح یافته ماهی سفید مراحل رشد جنینی خود را در مرحله انکوباسیون سپری کرده و پس از تخم گشایی، لاروهای حاصله به استخرهای خاکی مناسب برای تولید اولین نسل بچه ماهیان سفید پرورشی معرفی خواهند شد.

به دنبال این موفقیت، ضمن تبریک به جامعه شیلاتی کشور در نظر است در سال جاری با معرفی زی فن پرورش ماهی سفید در استخرهای خاکی و مولدسازی آن به‌منظور تولید انبوه بچه ماهیان اهلی نسل اول که پایه‌ای برای مولدسازی و تولید بچه ماهیان نسل‌های دوم و بعدی خواهد بود، زمینه معرفی ماهی سفید به‌عنوان اولین گونه بومی ماهیان استخوانی دریای کاسپین به صنعت آبزی‌پروری در کشور فراهم شود.

همچنین محققین پژوهشکده آبزی‌پروری آب‌های داخلی پروژه‌ای را درزمینهٔ تغذیه و معرفی جیره غذایی اختصاصی ماهی سفید برای دستیابی به حداکثر رشد در یک دوره پرورش به موسسه تحقیقات پیشنهاد کرده‌اند که پس از تصویب در سال جاری به مرحله اجرا درخواهد آمد.