عامل انسانی، تشدید کننده اثرات تخریب سیل است

محمد فرامرز مدیر کل دفتر کنترل سیلاب و آبخوان‌داری سازمان منابع طبیعی کشور، در گفت‌وگو با خبرنگار ایانا، درباره روند تغییر سیل در کشور گفت: در بحث سیل، عوامل متعدد انسانی و طبیعی دخیل هستند. بخش طبیعی به تغییرات اقلیمی و بارش مرتبط می‌شود. اثرات تغییر اقلیم درازمدت بوده و این بازه زمانی بین 50 تا 100 سال است.

وی افزود: از دهه 1950 که مساله صنعتی شدن و ورود گازهای گلخانه‌ای به جو شروع شده تا به امروز، حدود 70 سال طول کشید تا یک درجه دمای متوسط زمین بالا رود. بنابراین تغییر اقلیم یک دوره طولانی مدت دارد. اما عامل اصلی اثرات رخداد سیل، عوامل انسانی و ورود انسان به طبیعت است. مهم‌تر از همه، ورود به حدود و بستر رودخانه‌هاست.

مدیرکل دفتر سیلاب و آبخوان‌داری ادامه داد: در دامنه جنوبی البرز 11 تا 16 حوضه آبخیز داریم. در تمام این حوضه‌ها که یک زمانی در پایین دست رودخانه داشتند، در گذشته هم بارندگی وجود داشته است. رودخانه به صورتی بوده که جوابگوی سیل به هر شکلی باشد؛ اما در حال حاضر، همه رودخانه‌ها تغییر کاربری پیدا کرده‌اند و عملا  بستر  سیل، تبدیل به یک محل مسکونی و جاده شده است.

فرامرز تاکید کرد: به این ترتیب، اگر همان سیل در گذشته رخ می‌داد و هیچ اتفاقی نمی‌افتاد؛در حال حاضر این سیل با خسارات بسیاری همراه خواهد بود. در بحث تخریب سرزمین و افزایش تقاضا برای مصرف آب، تجاوز به بستر حریم رودخانه‌ها، ساخت و سازها و توسعه مسائل عمرانی و زیر ساخت‌ها، از جمله عوامل انسانی افزایش اثرات تخریبی سیل به حساب می‌آید.

مدیرکل دفتر سیلاب و آبخوان‌داری افزود: در مفهوم علمی رودخانه گفته شده که رودخانه‌ها، با توجه به اینکه طی سالیان متمادی سیل را با دور بازگشتی متفاوت تجربه می‌کنند از نظر شکل، عرض، عمق و شیب به یک شکل تعادلی می‌رسند. یعنی در ابعاد طبیعی رودخانه، هر سیلی با هر دور بازگشتی اتفاق بیفتد، امکان عبور را پیدا می‌کند. مشکل این است که ما این تعادل را به هم می‌زنیم.

فرامرز متذکر شد: به این ترتیب، رودخانه طی سالیان متمادی عرضش 100 متر شده اما ما این مقدار را به 50 متر می‌رسانیم. بعد از آن وقتی وارد پهنه سیل‌گیر شدیم، خانه‌ای که داخل بستر رودخانه ساختیم، با وقوع این پدیده تخریب می‌شود. به‌طور معمول، در دورانی که با خشکسالی مواجهیم، تعدد و شدت وقوع سیلاب ها بالا می‌رود اما در مساله سیل، عامل اصلی انسانی مهمترین عاملی است که باعث تخریب می‌شود.