احداث نخستین باغ‌های مادری در کشور با مشارکت بخش خصوصی/ تولید 500 هزار اصله نهال گواهی‌شده تا پایان سال 96

طی پنج سال آینده، نهال اغلب محصولات دانه‌دار، هسته‌دار و خشکبارها به‌صورت گواهی‌شده عرضه می‌شود و بیش از 500 هزار اصله نهال گواهی‌شده در کشور طی سال جاری و سال آینده تولید خواهد شد.

معاون تحقیقات کنترل و گواهی نهال مؤسسه ثبت و کنترل بذر وزارت جهاد کشاورزی در گفت‌وگویی با خبرنگار خبرگزاری کشاورزی ایران (ایانا) با بیان اینکه این مؤسسه همچون سازمان استاندارد در سطح کشور در بخش کشاورزی فعالیت می‌کند، گفت: مؤسسه ثبت و کنترل بذر وزارت جهاد کشاورزی به موجب قانون "ثبت ارقام گیاهی و کنترل و گواهی بذر و نهال" در سال 1382 خورشیدی تشکیل شده است.

عبدالرضا کاوند مهم‌ترین وظیفه مؤسسه به نمایندگی از وزارت جهاد کشاورزی را شناسایی و ثبت ارقام گیاهی و کنترل و ثبت بذر و نهال عنوان کرد و افزود: در ماده یک این قانون، وزارت جهاد کشاورزی موظف به اقداماتی به‌منظور حفاظت از منابع ملی و ساماندهی امر کنترل بذر و نهال با حفظ حقوق معنوی به‌نژادگران شده است.

وی خاطرنشان کرد: با توجه به ماده چهار این قانون، سه وظیفه اصلی مؤسسه تعیین اصالت ژنتیکی بذر و نهال در حال تکثیر، تعیین سلامت بذر و نهال و تأیید استاندارد بذر و نهال تولیدشده در کشور است.

کاوند با بیان اینکه وظیفه ذاتی مؤسسه، پرداختن به فعالیت‌های اجرایی و تأیید اصالت، سلامت و استاندارد است، ادامه داد: این استانداردها با توجه به شرایط روز و ورود ارقام جدید تغییر می‌کند و این امر منجر به ادامه‌دار بودن همیشگی تحقیق و پژوهش است.

وی با اشاره به اینکه تحقیقات در مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال با هدف به‌روزرسانی استانداردها و روش‌های احراز آنها به‌صورت کاربردی انجام می‌شود، تصریح کرد: پیش از سال 1382 قانونی برای کنترل بذر و نهال وجود نداشت و مؤسسه اصلاح و تهیه نهال و بذر علاوه بر آنکه تولیدکننده بود، تأییدکننده بذر و نهال تولیدشده نیز بود، به‌گونه‌ای که تولیدکننده و گواهی‌کننده یک مرجع بودند و خلائی در این زمینه وجود داشت، به همین دلیل و به‌دنبال تبعیت از کشورهای پیشرو در صنعت باغبانی، ضرورت شکل‌گیری این مؤسسه احساس شد.

معاون تحقیقات کنترل و گواهی نهال مؤسسه ثبت و کنترل بذر وزارت جهاد کشاورزی در پاسخ به این پرسش که چرا باید بذور نهال تولیدشده ثبت شوند، یادآور شد: هر محصولی که تولید می‌شود باید شناسنامه داشته باشد و برای صدور شناسنامه، نیازمند جمع‌آوری اطلاعات و درج آنها هستیم که این فرآیند ثبت نامیده می‌شود و پس از کار کنترل و نظارت صورت می‌گیرد.

کاوند با اشاره به اینکه مؤسسه از لحاظ تشکیلاتی دارای معاونت تحقیقات ثبت و شناسایی ارقام، معاونت تحقیقات کنترل و گواهی بذر، معاونت تحقیقات کنترل و گواهی نهال و معاونت تحقیقات فناوری بذر و نهال است، تأکید کرد: اولویت ما در معاونت کنترل و گواهی نهال درختان میوه هستند که دارای رقم بوده و هدف قانون‌گزار نیز بیشتر در جهت گواهی ارقام درختان میوه بوده است.

وی اظهار داشت: در این باره شناسایی تولیدکنندگان واجد شرایط، ارزیابی امکانات آنها، نظارت بر مراحل تولید و تأیید تولیدات آنها با هدف عرضه نهال به جامعه مصرف‌کنندگان و همچنین تضمین سلامت و اصالت نهال عرضه‌شده به مصرف‌کنندگان از وظایف ما است.

کاوند همچنین گفت: با شناسایی متقاضیان احداث نهالستان در سراسر کشور، ارزیابی موقعیت زمین، منابع آبی و سلامت مواد گیاهی تکثیری و در صورت واجد شرایط بودن مجوز تولید صادر می‌شود و در طول فرآیند تولید، بسته به نوع محصول، بر تولیدات نظارت می‌شود که اساس این نظارت‌ها، استانداردهای تعریف‌شده برای تمامی ارقام تجاری است.

وی در ادامه افزود: در نهایت آمار نهال هر تولیدکننده به تأیید کمیته فنی در هر استان می‌رسد؛ مؤسسه برای هر نهال شناسه صادر می‌کند و تولیدکننده موظف است نهال را با شناسه در سطح کشور عرضه کند که این شناسه، همانند یک بانک اطلاعاتی است که حاوی نوع رقم، محل تولید، نهال و بذر، سال تولید، اطلاعات تولیدکننده، شهرستان تولیدشده و تعداد ارقام تولیدشده است که در صورت بروز مشکل، مجموعه پاسخگو خواهد بود.

کاوند با بیان اینکه قانون‌گذار هدف اصلی ما را گواهی نهال تعیین کرده است، خاطرنشان کرد: به همین منظور، از سال 1385 شروع به شناسایی ارقام تجاری دانه‌دار و هسته‌دار و ارزیابی سلامت آنها کردیم که خروجی این فرآیند مواد اولیه تکثیری شد که زمینه تولید نهال گواهی‌شده را فراهم می‌کند.

احداث نخستین باغ‌های مادری با مشارکت بخش خصوصی

معاون تحقیقات کنترل و گواهی نهال مؤسسه ثبت و کنترل بذر وزارت جهاد کشاورزی با اشاره به اینکه در سال‌های اخیر اقدام به واردات مواد اولیه تکثیری جهت تسریع در رسیدن به مواد اولیه کردیم، ادامه داد: با سرمایه‌گذاری‌های صورت‌گرفته در استان‌های اصفهان، قزوین و خراسان رضوی، موادی موارد کشور شد که دوره قرنطینه را پشت سر گذاشته‌اند و در پایان سال گذشته نخستین باغ‌های مادری در کشوری با مشارکت بخش خصوصی احداث شد تا در سال‌های آینده زمینه عرضه نهال گواهی در سطح کشور فراهم شود.

وی تصریح کرد: در همین باره فعالیت‌هایی در مقیاس آزمایشگاهی انجام شد که اجرایی شدن گواهی نهال را مقدور ساخت و منجر به تولید نهال‌های گواهی‌شده مرکبات، به، زیتون و پایه‌های رویشی سیب در مقیاس آزمایشی شد.

کاوند با بیان اینکه با کمک بخش خصوصی، کشور آماده جهشی اساسی در جهت تولید نهال است، از تولید 500 هزار اصله نهال گواهی‌شده در کشور در طول سال جاری و سال آینده خبر داد.

وی یادآور شد: نهال شناسه‌دار در کشور تنها با تأیید اظهارات تولیدکننده تولید می‌شود، اما نهال گواهی‌شده با مواد اولیه تولیدی تحت نظارت مؤسسه تولید می‌شود و بدون‌شک پیشرفت بزرگی در بخش باغبانی کشور را پدید می‌آورد.

کاوند تأکید کرد: با توجه به تنوع اقلیمی در کشور زمینه‌های صادراتی مناسبی نیز فراهم است که با برنامه‌ریزی می‌توان علاوه بر تولید و توسعه و اصلاح باغ‌ها به امر صادرات نهال به کشورهای همجوار پرداخت.

تولید سالانه 100 هزار نهال گواهی‌شده در کشور

معاون تحقیقات کنترل و گواهی نهال مؤسسه ثبت و کنترل بذر وزارت جهاد کشاورزی با اشاره به تولید سالانه 100 هزار نهال گواهی‌شده در کشور، از افزایش پنج برابری تولید در سال جاری خبر داد و اظهار داشت: در تولید نهال شناسه‌دار شرایط تولید ارزیابی می‌شود و با شناسایی تولیدکننده و مجوز صادرشده و بر مراحل تولید نظارت می‌شود، اما در تولید نهال گواهی‌شده تولیدکننده مجاب می‌شود به مراکز تأمین‌کننده ماده تکثیری تحت نظارت مؤسسه رجوع کند.

وی همچنین گفت: تولید نهال شناسه‌دار از سال 84 با تولید 300 هزار اصله نهال شروع شد که تا سال 88 به 30 میلیون اصله نیز رسید که دلیل این افزایش تولید پرداخت تمامی هزینه‌های شناسه‌دار کردن نهال در سال‌های 84 تا 90 از سوی دولت و از محل ردیف یارانه‌ها بود، اما از سال 90 با دریافت کلی هزینه‌های کنترل و نظارت شناسه‌دار کردن از تولیدکننده، تولید نهال شناسه‌دار به 20 میلیون اصله کاهش یافته است و هم‌اکنون به تولیدی پایدار رسیده‌ایم.

تولید 20 میلیون اصله نهال در 320 نهالستان

کاوند به وجود 320 نهالستان دارای مجوز در کل کشور با تولید سالانه 20 میلیون اصله نهال اشاره کرد و از صدور مجوز برای متقاضی باغ مادری در محصولات مختلف مرکبات، گرمسیری، نیمه‌گرمسیری، سردسیری و خشکبار خبر داد و افزود: تاکنون دو متقاضی باغ‌های مادری را احداث کرده‌اند.

وی خاطرنشان کرد: برآوردهای ما نشان از این می‌دهد که در محصولات دانه‌دار و هسته‌دار با سرعت بیشتری به نتیجه برسیم، برای محصولات مرکبات نیز بخش خصوصی وارد عمل شده است و برای گونه‌های نیمه‌گرمسیری مانند انار، انجیر و زیتون با کمی تأخیر فعالیت آغاز می‌شود.

کاوند ادامه داد: طی پنج سال آینده، بیشتر محصولات دانه‌دار، هسته‌دار و خشکبارها به‌صورت گواهی‌شده عرضه می‌شوند.

وی با بیان اینکه هم‌اکنون در بیشتر استان‌های کشور، نهالستان‌های داری مجوز داریم، استان‌های اصلی در تولید نهال در کشور را تهران، البرز، اصفهان، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، کردستان، کرمانساه، فارس، خراسان رضوی و گلستان عنوان کرد.

کاهش 27 درصدی تولید با نهال‌های آلوده

معاون تحقیقات کنترل و گواهی نهال مؤسسه ثبت و کنترل بذر وزارت جهاد کشاورزی تصریح کرد: نهال‌های آلوده به بیماری‌های ویروسی و ویروئیدی غیرقابل کنترل تا 27 درصد تولید را تحت تأثیر قرار می‌دهند، ضمن اینکه پایداری تولید نیز کاهش یافته، اما استفاده از ارقام تجاری و نهال گواهی‌شده تأثیر شگرفی در افزایش کمی و کیفی تولیدات دارد.

کاوند درباره واردات نهال به کشور یادآور شد: در سال‌های گذشته واردات نهال صورت می‌گرفت، اما در حال حاضر به شکل رسمی و در مقیاس کلان واردات نداریم و تنها مواد اولیه تکثیر و وارد می‌شوند.

وی با اشاره به رشد خوب صادرات نهال تأکید کرد: ارقامی که بومی کشور نیستند، توسط تولیدکنندگان دارای مجوز تولید به عراق، افغانستان، تاجیکستان، ارمنستان، ازبکستان و آذربایجان صادر می‌شوند که ارزآوری خوبی نیز داشته‌اند، اما قانون اجازه صادرات ارقام بومی که جزو ذخایر ژنتیکی کشور هستند را نمی‌دهد و تنها برای انجام کارهای اصلاحی ارقام بومی صادر می‌شوند.

کاوند در پایان از برنامه‌های عملیاتی سال جاری به نظارت بر نهالستان‌های دارای مجوز با هدف تولید 20 میلیون نهال شناسه‌دار، نظارت بر باغ‌های مادری احداث‌شده با هدف تأمین پیوندک، نظارت بر صادرات نهال و اندام‌های تکثیری، تدوین و بازنگری استانداردهای نهال، نهالستان و اجرای طرح‌های تحقیقاتی اولویت‌دار با هدف ارتقاء استانداردها اشاره کرد./

A-950201-01