بررسی وضعیت کشاورزی جمهوری آذربایجان به بهانه سفر وزیر جهاد کشاورزی

خبرگزاری کشاورزی ایران (ایانا) - فاطمه مهردادیان:

وزیر جهاد کشاورزی ایران امروز به دعوت حیدر اسداف، وزیر کشاورزی آذربایجان، با هیأت 40 نفره همراه متشکل از سرمایه‌گذاران بخش خصوصی و اتحادیه‌های فعال در حوزه تولید، راهی باکو می‌شود تا تعاملات کشاورزی دو کشور در سطح بین‌المللی دنبال شود.

وزیر جهاد کشاورزی کشورمان پیش از این گفته بود: امیدوارم همان‌طور که رهبران دو کشور عزم جدی در توسعه روابط دو کشور در همه ابعاد دارند، روابط اقتصادی دو کشور هم بیش از گذشته افزایش یابد.

محمود حجتی پیش از این خطاب به شاهین مصطفی‌اف، وزیر صنایع و اقتصاد جمهوری آذربایجان افزوده بود: در مقطع فعلی در ارتباط با مسائلی که درباره روسیه پیش آمده و با توجه به سطح روابط گسترده جمهوری آذربایجان با روسیه امیدواریم که علاوه بر روابط تجاری بین ایران و جمهوری آذربایجان، کشور شما به‌عنوان پل ارتباطی برای ارتباط ایران با روسیه باشد.

دامنه تورم در آذربایجان

آذربایجان در سال‌های 1975 تا 1985 میلادی در اوج رونق کشاورزی قرار داشت و در اواسط 1980 میلادی، این جمهوری حدود 18 درصد از کل نیازهای مواد غذایی، هفت درصد محصول پنبه، 22.5 درصد از تنباکو و 21 درصد از انگور اتحادیه جماهیر شوروی سابق را تولید می‌کرد.

اما پس از استقلال، میزان تولید محصولات کشاورزی آذربایجان روند نزولی به خود گرفت، به‌طوری که بر اساس آخرین اطلاعات موجود در مرکز آمار کمیته دولتی جمهوری آذربایجان، میزان محصولات کشاورزی تولیدشده در آذربایجان طی سال‌های 1995 تا 2010 میلادی پس از رکود جدی، روند افزایشی به خود گرفت.

نگاهی به شرایط آذربایجان در مقایسه با جمهوری‌های تازه‌استقلال‌یافته نشان می‌دهد که این کشور پس از بهره‌برداری از منابع نفتی و سرمایه‌گذاری پس از استقلال توسعه پیدا کرد و با تکمیل خط لوله باکو - تفلیس - جیحان، رشد تولید ناخالص داخلی این کشور در سه ماهه نخست سال 2007 به 41.7 درصد رسید و رتبه نخست جهان را کسب کرد.

با وجود این، بعد از استقلال، این کشور دچار تورم فزاینده ناشی از آثار جنگ قره‌باغ و سیاست‌های آزادسازی قیمت‌ها و خصوصی‌سازی شد و مردم تحت فشارهای شدید اقتصادی قرار گرفتند و قدرت خرید آنها به سرعت کاهش پیدا کرد، اما از سال 1996 میلادی، افزایش درآمدهای حاصل از قراردادهای بین‌المللی و توسعه رشد سرمایه‌گذاری خارجی به همراه اعتبارات صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی و مساعدت کشورهای اروپایی باعث شد تا اقتصاد نابسامان این کشور رو به بهبود رود.

جمهوری آذربایجان برای ثبات بخشیدن به بازار اقتصادی کشور خود، با کمک صندوق بین‌المللی دو برنامه اقتصادی به اجرا درآورد و توانست میزان تورم را کاهش دهد، به‌طوری که تورم در این کشور از 411 درصد در سال 1995 به 20 درصد در سال 1996، 3.7 درصد در سال 1997 و صفر درصد در سال 1998 میلادی رسید و در نیمه نخست سال 2000 میلادی این کشور با تورم منفی روبه‌رو شد. بر اساس آمارهای جدید، نرخ تورم از 2.6 درصد در سال 2003 اکنون به 20.8 درصد رسیده است و نشان می‌دهد که نرخ تورم جمهوری آذربایجان، نرخ با رشد بالا است.

انجام اصلاحات اقتصادی در این کشور و آزادسازی تجارت باعث پایه‌گیری طبقه جدیدی از تجار و صاحبان صنایع با سرمایه‌های اندک است، هرچند نباید فراموش کرد که این کشور در مرحله گذار از اقتصاد متمرکز کومونیستی قرار دارد و هنوز بخش‌هایی از اقتصاد این کشور به شیوه گذشته اداره می‌شود.

تولید پرنوسان محصولات کشاورزی در آذربایجان

نگاهی به وضعیت کشاورزی کشور آذربایجان نشان می‌دهد که این کشور به‌علت دارا بودن زمین‌های مساعد کشاورزی از قبیل اراضی مستعد و حاصلخیز، منابع آبی قابل استحصال، تنوع آب و هوایی، منابع تجدیدشونده، جنگل‌ها، مراتع و صدها کیلومتر مرز آبی جهت استفاده قابلیت تولید در محصولاتی نظیر سبزی و صیفی، سبزیجات، غلات و پنبه دارد.

بر اساس اطلاعات آمار کمیته دولتی جمهوری آذربایجان، میزان محصولات کشاورزی تولیدشده در این جمهوری طی سال‌های 1995 تا 2010 افزایش داشته، به‌طوری که تولید سیب‌زمینی در جمهوری آذربایجان از 424 هزار تن در سال 1995 به بیش از یک میلیون تن در سال 2010 افزایش یافته است.

همچنین بررسی تولید پنبه نشان می‌دهد که این محصول افت و خیز زیادی را در این کشور تجربه کرده و با نوسان‌های جدی روبه‌رو شده است؛ به‌طوری که از 542 هزار تن در سال 1990 به 244 هزار تن در سال 1995 رسیده و در سال 2010 حجم تولید پنبه این کشور به 38 هزار تن تنزل یافته است.

تولید محصولات کشاورزی در جمهوری آذربایجان (هزار تن)

مأخذ: کمیته دولتی آمار جمهوری آذربایجان

آذربایجان سالانه یک میلیارد دلار مواد غذایی وارد می‌کند

هرچند این کشور توانسته از شرایط خاص اقلیمی کمک گرفته و طی سال‌های اخیر با استفاده از موقعیت مکانی و نزدیکی به کشور روسیه، وضعیت اقتصادی خود را بهبود دهد، اما همچنان به‌عنوان یکی از واردکنندگان محصولات کشاورزی و غذایی شناخته می‌شود، به‌طوری که اکنون سالانه یک میلیارد دلار مواد غذایی مورد نیاز خود را از بازارهای بین‌المللی وارد می‌کند.

بر اساس آمارهای 2011، این کشور به‌عنوان یکی از واردکنندگان محصولاتی نظیر گندم، جو، نهاده‌های کشاورزی، کلزا و روغن بوده و تولیدکننده مواد کشاورزی نظیر غلات، پنبه، توتون، سیب‌زمینی‌ها، میوه‌ها، سبزی‌ها و چای است.

به‌نظر می‌رسد در سفر وزیر جهاد کشاورزی ایران که پس از 20 سال در سطح دو کشور در حوزه کشاورزی اتفاق افتاده است، یادداشت‌های تفاهم در زمینه دامپزشکی و همچنین کارگاه ویژه کشاورزی تشکیل داده خواهد شد.

صادرات آذربایجان

بررسی وضعیت صادراتی این کشور نشان می‌دهد اقلام عمده صادراتی جمهوری آذربایجان در مدت 10 ماهه نخست سال 2013 میلادی، شامل نفت خام به ارزش 16 هزار و 865 میلیون دلار و سهم ارزشی 84.66 درصد، فرآورده‌های نفتی به ارزش 982 میلیون دلار و سهم ارزشی 4.93 درصد و گاز طبیعی به ارزش 599 میلیون دلار و سهم ارزشی 3.01 درصد، شکر به ارزش 205 میلیون دلار و سهم ارزشی 1.03 درصد، روغن حیوانی و گیاهی به ارزش 185 میلیون دلار و سهم ارزشی 0.93 درصد، میوه و سبزیجات به ارزش 175 میلیون دلار و سهم ارزشی 0.88 درصد، فلزات آهنی به ارزش 88 میلیون دلار و سهم ارزشی 0.44 درصد، آلومینیوم و مصنوعات مرتبط به ارزش 68 میلیون دلار و سهم ارزشی 0.35 درصد، محصولات شیمیایی به ارزش 46 میلیون دلار و سهم ارزشی 0.23 درصد، چای به ارزش 32 میلیون دلار و سهم ارزشی 0.16 درصد، الیاف پنبه به ارزش 21 میلیون دلار و سهم ارزشی 0.11 درصد و سایر کالاها به ارزش 623 میلیون دلار و سهم ارزشی 3.14 درصد بوده است. به‌صورت کلی عمده‌ترین محصولات صادراتی کشور آذربایجان در این مدت بوده‌اند.

واردات آذربایجان

بررسی‌ها نشان می‌دهد در سال 2011 میلادی، میزان واردات انواع کالاها، به ارزش 9 هزار و 755 میلیون دلار بوده است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته، 47,81 درصد افزایش داشته است.

"مواد غذایی"، به ارزش یک‌هزار و 81 میلیون دلار و "ماشین‌آلات، دستگاه الکتریکی، تجهیزات و قطعات آنها" به ارزش سه‌هزار و 36 میلیون دلار و "وسائط نقلیه و قطعات آنها"، به ارزش یک‌هزار و 689 میلیون دلار و "فلزات و کالاهای تولیدشده توسط آنها" به ارزش یک‌هزار و 171 میلیون دلار، عمده‌ترین محصولات وارداتی کشور آذربایجان در این مدت بوده‌اند.

جدول‌ ذیل کالاهای عمده وارداتی جمهوری آذربایجان را از سایر کشورها در سال 2011 میلادی را نشان می‌دهد.

اقلام عمده وارداتی جمهوری آذربایجان (ارزش: یک میلیون دلار)

مأخذ: کمیته دولتی آمار جمهوری آذربایجان

آذربایجان از کشاورزان یارانه نمی‌گیرد

هرچند کشور آذربایجان به‌عنوان یک کشور نیمه‌مکانیزه شناخته شده که انگیزه‌های توسعه در بخش کشاورزی را دارا است و تلاش می‌کند با سرمایه‌گذاری‌های کلانی که در دهه 1960 تا 1970 در این کشور صورت گرفته، خلاءهای کشاورزی خود را افزایش دهد، اما سیاست‌های حمایتی ویژه‌ای برای بخش کشاورزی و تولیدی خود در دستور کار قرار داده که قابل توجه است.

به گفته وزیر صنایع و اقتصاد جمهوری آذربایجان، رشد محصولات کشاورزی در آذربایجان روند فزاینده داشته و تولیدکنندگان این محصولات مشمول مالیات قرار نمی‌گیرند و همچنین با وجود اجرای سیاست‌های درهای باز اقتصادی، یارانه به کشاورزان پرداخت می‌شود.

شاهین مصطفی‌اف معتقد است: عرصه کشاورزی یکی از محمل‌های مورد توجه دولت‌مردان آذربایجان به‌شمار می‌رود و با دادن یارانه خاص به کشاورزان، از این حوزه حمایت می‌کنند و اکنون تلاش دارند در حوزه شیلات و صیادی از قابلیت‌های ایران استفاده کنند.

گفتنی است، اکنون آذربایجان توانسته است با اجرای توافق‌نامه‌ای با روسیه، محصولات خود را بدون پرداخت تعرفه‌های مالیاتی به این کشور صادر کند./

F-950226-02