برنامه "گفت ‌و گوی علمی" با موضوع تنوع زیستی +فایل صوتی

کیا دلیری در برنامه "گفت ‌و گوی علمی" رادیو گفت ‌و گو، اظهار داشت: متاسفانه در تمام دنیا اشتباهاتی در این حوزه رخ داده است، اما الان در حال اصلاح آن اشتباهات هستیم تا از اصل سرمایه و منابع پایه، استفاده نکنیم در حالی که تا مدت ها این کار را می کردیم که نتیجه اش از دست دادن بسیاری از تنوع های زیستی بود.

برنامه "گفت ‌و گوی علمی" با موضوع تنوع زیستی، جایگاه و وضعیت کنونی آن و با حضور مبارکی مدیر کل دفتر موزه تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیک سازمان حفاظت محیط زیست، کیا دلیری رئیس دانشکده منابع طبیعی و کشاورزی علوم تحقیقات و رئیس انجمن جنگلبانی کشور، حیات غیب هماهنگ کننده پروژه ملی توانمند سازی و ایمن سازی و فاضل رئیس دانشکده محیط زیست روانه آنتن شد.

مبارکی با اشاره به استفاده زیاد از واژه تنوع زیستی در دو دهه اخیر، گفت: با این وجود مفهوم آن در جوامع درک نشده است. تمام اشکال حیاتی موجود را به عنوان تنوع زیستی تعریف می کنیم؛ از گیاه تا جانور و همینطور کلیه اکوسیستم های زیستگاه ها، که گونه های مختلف، وابسته به اینها هستند.

وی افزود: علاوه بر تنوع زیستی طبیعی، گونه های اهلی نیز جزو تنوع زیستی محسوب می شوند. با توجه به اهمیتی که موضوع حفاظت تنوع زیستی و جنبه های مختلف آن دارد در جوامع و فرهنگ های مختلف، تنوع فرهنگی و بومی را نیز به عنوان تنوع زیستی به حساب می آوریم.

مدیر کل دفتر موزه تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیک سازمان حفاظت محیط زیست در پاسخ به این سوال که انسان ها به تنوع زیستی وابسته هستند یا تنوع زیستی به انسان ها، اظهار داشت: انسان ها دچار یک اشتباه فکری شده اند و فکر می کنیم ما باید به داد طبیعت برسیم و این طبیعت است که وابسته به ما است، در حالی که واقعیت بالعکس است یعنی همیشه این جامعه بشری است که به طبیعت وابسته است.

مبارکی خاطرنشان کرد: همه اتفاقاتی که الان می افتد و هر برنامه ای که اجرا می کنیم، یا در راستای اصلاح رفتارهای غلط گذشته ما است یا برنامه ریزی برای انجام رفتارهای درست و صحیح است و یا اینکه می خواهیم یک الگوی صحیح و درستی ارائه دهیم که رفتار ما با طبیعت اینگونه باشد.

مدیر کل دفتر موزه تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیک سازمان حفاظت محیط زیست به شعار سال جاری به مناسبت روز تنوع زیستی اشاره کرد و بیان داشت: تامین و جریان سازی تنوع زیستی، حفظ پایداری مردم و معیشت آنها، شعار امسال تعیین شده است. جوامع بشری به خصوص جوامع محلی، از نظر معیشت وابسته به طبیعت هستند.

کیا دلیری با بیان اینکه دنیا صحنه نمایشی است که هر موجودی باید، نقش خود را به نحو احسن، بازی کند، گفت: اگر در این نمایش افراد یا عناصری را حذف کنید، دچار نقص خواهد شد و به همین دلیل واژه اکوسیستم را بنا کردند و به همین دلیل است که سیستم در این حوزه مطرح می شود، زیرا هر جزئی از سیستم از دست برود، کل آن سیستم معنای خودش را از دست می دهد.

وی ضمن تاکید بر بهره برداری از اکوسیستم و منابع طبیعی، در عین حال تصریح کرد: هر کشوری یک سرمایه طبیعی دارد که این سرمایه، شامل منابع و خدمات طبیعی می شود که این منابع ارائه می کنند. اگر به سمت استفاده از خدماتی که این منابع ایجاد می کنند، برویم شاهد توسعه پایدار خواهیم بود و منابع مان حفظ خواهد شد.

رئیس دانشکده منابع طبیعی و کشاورزی علوم تحقیقات اضافه کرد: متاسفانه در تمام دنیا اشتباهاتی در این حوزه رخ داده است اما الان در حال اصلاح آن اشتباهات هستیم تا از اصل سرمایه و منابع پایه استفاده نکنیم؛ در حالی که تا مدت ها این کار را می کردیم که نتیجه از دست دادن بسیاری از تنوع های زیستی بود.

کیا دلیری با اشاره به واژه تنوع، اظهار داشت: این تنوع و یا غنای زیستی، شامل مواد متعددی است مانند تنوع ژن، گونه، اکوسیستم و یا حتی ساختاری این عوامل، می شود. هر چه این تنوع ها بیشتر شود، شبکه های غذایی گسترده تر و مقاومت ما در برابر تغییرات محیط زیستی و استرس هایی که امروز با آن درگیر هستیم، بیشتر می شود.

در ادامه فاضل در مورد تنوع زیستی، گفت: تنوع زیستی شامل تمام عناصری می شود که در کنارمان مشاهده می کنیم و در واقع تمام عناصر زنده و یا غیر زنده شامل تنوع زیستی می شوند. هر لحظه ای که در حال زندگی هستیم، تمام عواملی که در ادامه حیات ما تاثیر گذار هستند مانند هوا و آب و غذا و حتی آرامش، در بسته و مجموعه ای تحت عنوان تنوع زیستی تعریف می کنند.

وی حوزه تنوع زیستی را وسیع عنوان کرد و تصریح کرد: به همین دلیل هیچ کس نمی تواند بگوید من متخصص تنوع زیستی هستم زیرا تخصص های متنوعی در آن وجود دارد. در حقیقت باید تمام این متخصصین را کنار یکدیگر داشته باشیم تا بتوانیم بخشی از این خلقت الهی را ترجمه کنیم.

رئیس دانشکده محیط زیست به ریشه های فکری این موضوع پرداخت و بیان داشت: حرکت تاریخی حیات انسانی در طول هزاره های گذشته از مدار طبیعت محوری، به مدار انسان محوری، گرایش پیدا کرده است. قبلاً خودمان را با طبیعت هماهنگ می کردیم و به وابستگی خودمان به طبیعت اذعان داشتیم ولی کم کم به عبارت هایی رسیدیم که از سمت غرب آمد و آن عبارت، رام کردن طبیعت وحشی و عبارت هایی از این دست بود.

وی این نوع نگاه به طبیعت را حاصل اتکای انسان به تکنولوژی دانست و عنوان داشت: انسان چون ابزار داشته است، گمان کرده که می تواند طبیعت را مهار کند. انسان برای مهار طبیعت، هر کاری که خواسته انجام داده است. بهترین مثال در این حوزه نیز خانه هایی است که در آن زندگی می کنیم. قبلا انسان ها هماهنگ با طبیعت ساختمان سازی می کردند، اما الان دیگر فرقی نمی کند در کجا زندگی می کنند، زیرا همه ساختمان ها یک شکل ساخته می شوند.

در ادامه حیات غیب، مجموعه حیات را تنوع زیستی بیان کرد و اظهار داشت: جایی که موجود زنده زندگی می کند و تمام جمعیت و همچنین مجموعه ژن هایی که این افراد دارند، تنوع زیستی است.

هماهنگ کننده پروژه ملی توانمندسازی و ایمن سازی یکی از شکل های تنوع زیستی را تنوع ژنی، عنوان کرد و گفت: مجموعه تمام ژن هایی که موجودات زنده دارند، یکی از شکل های تنوع زیستی محسوب می شوند، زیرا این ژن ها هستند که به موجودات زنده هویت می دهند. این هویت ها گاهی یک میلیارد سال قدمت دارد.