تلاش بی‌سروصدای زنان روستایی و عشایری در تولید غذا

با همه اهمیت نقش آنان در تولید غذا و ایجاد امنیت غذایی، با این همه آمار عملکرد زنان و سایر افرادی که به‌عنوان اعضای کشاورزی خانوادگی فعالیت می‌کنند تاکنون در هیچ سرشماری وارد نشده است. مقایسه سرشماری سال 85 و 90 نشان می‌دهد که طی پنج سال تعداد بهره‌برداران زن در برابر افزایش دو دهم درصدی مردان، بیش از 25 درصد افزایش یافته است.

مشاور وزیر و مدیرکل دفتر امورزنان روستایی و عشایری وزارت جهاد کشاورزی امروز در گفت‌وگو با ایانا تأکید می‌کند: "زنان روستایی و عشایری اگرچه فعالیت‌های زیادی دارند، اما به‌دلیل آن که مالک عوامل تولید و به‌ویژه زمین و واحدهای تولیدی نیستند و به عبارتی در بخش غیررسمی اقتصاد فعالیت می‌کنند، اطلاعات دقیقی از کم و کیف مشارکت اقتصادی آنها موجود نیست. در آمارهای کشاورزی تنها آمار آن دسته از زنانی وجود دارد که سرپرست خانوار و مالک زمین هستند."

فروغ بنی‌هاشم با اشاره به اینکه "مشخصات سایر افرادی که به‌عنوان اعضای کشاورزی خانوادگی فعالیت می‌کنند تاکنون در هیچ سرشماری وارد نشده است"، می‌افزاید: "اما مطالعات موردی که در استان‌های خاصی انجام شده و عمدتاً بر اساس نمونه‌گیری بوده است، نشان می‌دهد که مشارکت زنان در فعالیت‌های مرتبط با امور دام، تولید سبزی و صیفی، فراوری محصولات باغی، دامی و گیاهان دارویی بسیار بیشتر از سایر بخش‌ها است. با این حال مقایسه سرشماری سال 85 و 90 نشان می‌دهد که تعداد بهره‌برداران زن طی پنج سال بیش از 25 درصد افزایش یافته است، حال آن که تعداد بهره‌برداران مرد در همین دوره زمانی تنها دودهم درصد افزایش داشته است."

وی خاطرنشان می‌کند: "مشارکت بیشتر زنان در فعالیت‌های کشاورزی و در مناطق روستایی باعث شده که وزارت جهاد کشاورزی از سال‌های 70 به این موضوع توجه کند و در یک‌هزار و 372 تشکیلاتی با موضوع زنان روستایی و عشایری در وزارتخانه شکل بگیرد."

مشاور وزیر در حوزه زنان روستایی و عشایری ادامه می‌دهد: "سیاست‌های وزارت جهاد کشاورزی در حوزه زنان روستایی و عشایری در سه بخش تنظیم شود: 1. ظرفیت‌سازی 2. نهادسازی 3. توسعه اشتغال و کارآفرینی. در مورد ظرفیت‌سازی مهم‌ترین برنامه دفتر، طرح انتخاب، آموزش و حمایت از زنان تسهیلگر توسعه روستایی و عشایری است. در این ارتباط بیش از هفت‌هزار زن تسهیلگر توسعه روستایی و حدود 200 زن تسهیلگر عشایری در روستاهای کشور وجود دارند. این افراد گروه هدف برنامه‌های آموزشی و ترویجی دفتر امور زنان هستند."

بنی‌هاشم "بر اساس مطالعات انجام‌شده توسط معاونت امور زنان و خانواده" از نظر پراکندگی جغرافیایی وضعیت و موقعیت زنان کشاورز روستایی و عشایری را در مناطق شرق و جنوب شرقی کشور، همچنین در استان‌های مرزی بدتر از سایر بخش‌ها" دانسته و تصریح می‌کند: "البته در استان‌های برخوردار هم گروه‌هایی از زنان هستند که از محرومیت‌های مختلف رنج می‌برند."

وی "مهاجرت در ایران را همانند بسیاری از کشورهای در حال توسعه، در مراحل نخست ، انفرادی و عمدتاً مردانه" ذکر می‌کند و یادآور می‌شود: "مهاجرت فزاینده از روستا به شهر باعث کاهش شاخص نسبت جنسی و افزایش تعداد دختران مجرد روستایی شده است. دخترانی که با وجود مجرد بودن، در غیاب مردان خانواده، سرپرستی و مسئولیت اعضای خانوار را به عهده دارند. اگر درآمد افراد در روستا نسبت به درآمد افرادی که مهاجرت کرده‌اند اعم از همسران، پدران یا برادران بیشتر باشد به‌طور قطع تمایل به بازگشت افزایش می‌یابد. به‌نظر من با این استراتژی لازم است موضوع زنان روستایی و عشایری در برنامه ششم به‌صورت موضوع خاص مورد توجه قرار گیرد."

متن کامل این گفت‌وگو به‌زودی منتشر می‌شود./

D-950505-01