طرح کلان بادشکن‌های زنده به‌طور کامل اجرایی نشد/ معرفی تکنیک‌های جدید در جهان برای پیشگیری از فرسایش‌های بادی

رئیس بخش تحقیقات تحقیقات بیابان مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور از اجرایی نشدن کامل طرح کلان بادشکن‌های زنده توسط سازمان جنگل‌ها خبر داد.

محمد خسروشاهی امروز در گفت‌وگو با خبرنگار ایانا با اعلام این خبر گفت: در حال حاضر زارعان بر اساس تجربه‌ اقدام به ایجاد بادشکن زنده در حاشیه مزارع می‌کنند و طرح کلانی که سازمان جنگل‌ها قصد داشت در این باره اجرایی کند، به‌طور کامل در ایران پیاده نشد.

وی خاطرنشان کرد: در بسیاری از کشورها در مناطق بادخیز با مشارکت مردم برای حفظ شرایط تولید در اطراف مزارع بادشکن زنده ایجاد می‌شود اما در ایران به این سمت نرفته‌ایم.

به گفته رئیس بخش تحقیقات تحقیقات بیابان مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، تعیین ارتفاع بادشکن و فاصله آنها از یکدیگر بر اساس اصول علمی توسط مراکز تحقیقاتی محاسبه و در اختیار کشاورزان قرار می‌گیرد؛ این مسئله از دهه 50 مورد توجه بخش تحقیقات منابع طبیعی کشور قرار داشته است.

خسروشاهی ادامه داد: بر خلاف تصور عمومی که ایجاد سایه در زمین‌های کشاورزی را عاملی برای افت تولید محصول می‌داند، تحقیقات نشان می‌دهد در مناطق بیابانی، محصول در زیر سایه درختانی که برای بادشکن در حاشیه مزارع مستقر می‌شوند یک تا دو برابر افزایش می‌یابد.

وی اضافه کرد: در مناطق بیابانی شدت باد زیاد بوده؛ بنابراین قدرت تبخیر افزایش می‌یابد. بادشکن‌ها سرعت باد را شکسته و تبخیر را کاهش می‌دهند، به همین دلیل نیاز به آ‌بیاری کاهش می‌یابد و تولید محصول بیشتر می‌شود.

ارائه راهکارهای متفاوت روز برای حل مشکل ریزگرد

ریزگردها که از تبعات پدیده تغییر اقلیم هستند، به معضلی فراگیر برای مناطق خشک جهان تبدیل شده‌اند. این رخداد بر کیفیت زندگی انسان تأثیرگذار هستند؛ بنابراین استفاده از تجربیات سایر کشورهای جهان در مقابله با این پدیده می‌تواند برای ایران مفید باشد. به گفته رئیس بخش تحقیقات بیابان مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، در سایر نقاط جهان، بسته به اینکه منشاء و مبداء ریزگردها چه باشد، راهکارهای متفاوتی برای حل این مشکل تعریف شده است.

خسروشاهی بیان کرد: اگر منشاء ریزگرد بستر یک تالاب خشک باشد، با تأمین آب برای آن تالاب، مشکل ساکنان منطقه حل می‌شود، اما در کشوری نظیر چین کارهای زیادی برای مقابله با فرسایش بادی و حرکت ماسه‌های روان انجام شده که می‌توان به استقرار پنل‌های خورشیدی در مناطق بیابانی اشاره کرد.

وی یادآور شد: اگرچه در کشور ما به‌دلیل فراوانی نفت همواره به مالچ‌پاشی توجه ویژه‌ای شده، اما در دنیا از یکسری تکنیک‌های جدید و گسترش مشارکت‌های مردمی برای مقابله با ریزگردها استفاده می‌شود.

خسروشاهی تأکید کرد: اصولا تولید برق از آب به‌دلیل مشکلات ناشی از سدسازی و تبعات آن به روی رودخانه‌ها در دنیا کاهش یافته و کشورها تلاش می‌کنند نیازهای انرژی خود را از طریق انرژی پاک باد و خورشید تأمین کنند.

به گفته وی، در ایران سالیان سال با استفاده از سرشاخه‌های خشک درختان بادشکن‌های غیرزنده در حاشیه مزارع احداث می‌شد در حالی که امروزه در جهان از تکنیک‌های جدید نظیر استفاده از ژئوگریدها برای ایجاد بادشکن‌های غیرزنده استفاده می‌شود تا نیازی هم به قطع سرشاخه درختان نباشد.

رئیس بخش تحقیقات تحقیقات بیابان مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور اظهار داشت: این تکنیک در بیابان‌های چین و داکوتای آمریکا استفاده شده است.

خسروشاهی بادشکن‌های غیرزنده را عامل موثری در جلوگیری از حرکت ماسه‌های روان معرفی کرد.

وی عنوان کرد: در مناطق بیابانی سرعت باد بسیار زیاد است. حرکت شن‌های روان که ناشی از سرعت بالای باد است، امکان استقرار نهال‌های جوان در مناطق بیابانی را از بین می‌برد. به همین دلیل بادشکن‌های غیرزنده در محل‌هایی خاص قبل از اینکه سرعت باد به آستانه تخریب برسد، نصب می‌شوند تا برای نهال‌های جوان فرصت استقرار در محیط فراهم شود.

خسروشاهی افزود: عموما بادشکن‌های غیرزنده ایجادشده در محیط بعد از پنج سال که نهال‌ها مستقر شدند، کاربری خود را از دست می‌دهند.

وی در پایان توسعه کشت گلخانه‌ای با هدف تولید بیشتر در واحد سطح و کاهش نیاز آبی را یکی از راهکارها در جهان برای مقابله با بیابان‌زایی اعلام کرد./

L-950809-02