دانشگاه تربیت مدرس، مسئول تدوین دستورالعمل فنی طرح‌های جدید/ چین، الگوی موفق در اجرای طرح تنفس

رئیس شورای‌عالی جنگل دانشگاه تربیت مدرس را به‌عنوان مسئول تدوین دستورالعمل طرح‌های جدید جنگلداری با رویکرد مدیریت پایدار و استفاده چندمنظوره از این اکوسیستم معرفی کرد.

ناصر مقدسی امروز در گفت‌وگو با خبرنگار ایانا با اعلام این خبر گفت: این دانشگاه در چارچوب قرارداد منعقد شده و بر اساس راهنمایی که سازمان جنگل‌ها در اختیار آن قرار داده، دستورالعمل طرح‌های جدید با رویکرد مدیریت پایدار جنگل و معیارها و شاخص‌ها مورد نظر برای تدوین چنین طرح‌هایی را تهیه می‌کند.

اخیراً وزیر جهاد کشاورزی ابلاغیه‌ای درباره توقف بهره‌برداری تجاری از جنگل‌های شمال کشور را به سازمان جنگل‌ها ارسال کرده است. به گفته وی، این ابلاغیه در پیگیری مصوبه هیأت وزیران در سال 92 یعنی "برنامه بهینه‌سازی پایش، حفظ، بهره‌برداری و مدیریت جنگل‌های کشور" است.

در بخشی از ابلاغیه اخیر وزیر، قطع هرگونه ارتباط مالی مجریان و ناظران طرح‌های جنگلداری مورد تأکید قرار گرفته است. مقدسی در این باره بیان کرد: در گذشته مجریان طرح‌ها مبالغی را به حساب ادارات کل واریز می‌کردند که اضافه کار و مأموریت ناظران طرح‌ها (به‌عنوان کارشناسان ادارات منابع طبیعی) از این محل پرداخت می‌شد.

وی خاطرنشان کرد: در حال حاضر سال‌ها است که هیچ ارتباط مالی بین ناظران طرح‌ها به‌عنوان کارشناسان دولتی با مجریان طرح‌ها وجود ندارد، اما وزیر برای تأکید بیشتر چنین بندی را به ابلاغیه خود افزوده است.

تشریح وضعیت طرح‌های جنگلداری در دوران گذار

رئیس شورای‌عالی جنگل دانشگاه تربیت مدرس درباره میزان هزینه‌های مورد نیاز برای اجرای طرح تنفس افزود: در حال حاضر در سه استان شمالی و به تفکیک در هر چهار حوزه شمال، هزینه‌های استراحت جنگل استخراج شده است. منظور سازمان جنگل‌ها از استراحت جنگل در نظر گرفتن یک دوران گذار 10 ساله است که به دو دوره سه ساله و هفت ساله تقسیم می‌شود.

مقدسی عنوان کرد: در دوران سه ساله ابتدایی، فعالیت‌های بهره‌برداری چوب متوقف می‌شود. رویکرد طرح‌های جنگلداری حفاظتی خواهد شد و فقط فعالیت‌های فنی اجتناب‌ناپذیر در جنگل توسط مجریان طرح‌ها پیگیری می‌شود.

وی ادامه داد: در این دوره سه ساله قرارداد مجریانی که تمایل دارند با شرح خدمات جدید به فعالیت خود ادامه دهند، تمدید خواهد شد؛ البته قرارداد مجریان درست‌کار را تمدید می‌کنیم و پالایشی هم در میان مجریان طرح‌های جنگلداری انجام خواهد شد.

مقدسی اضافه کرد: در این دوره سه ساله؛ جنگل‌کاری، مرمت جاده‌ها و اقدامات ضروری و اجتناب‌ناپذیر در جنگل توسط مجریان پیگیری می‌شود.

وی یادآور شد: در طول این سه سال دستورالعمل تبدیل طرح‌های فعلی -که هدف اصلی آنها بهره‌برداری از چوب است- به طرح‌های چند منظوره، تهیه خواهد شد. در این مدت آمایش سرزمین انجام می‌شود و باید پس از این مدت بدانیم که کدام بخش از جنگل‌های شمال، قابلیت تبدیل شدن به پارک را دارد و کدام قسمت‌ها باید به مناطق حفاظت‌شده تبدیل شوند.

رئیس شورای‌عالی جنگل دانشگاه تربیت مدرس تأکید کرد: در این مدت طرح‌های جدید برای 103 حوزه شمال کشور با رویکرد نوین تهیه می‌شوند. این طرح‌ها بر مبنای استفاده از مشارکت مردمی و بهره‌برداری غیرچوبی از جنگل در چارچوب مدیریت جامع حوضه آبخیز تدوین می‌شوند.

مقدسی اظهار داشت: از سال چهارم طرح‌هایی در اختیار داریم که مدیریت جنگل را بر اساس حوضه آبخیز انجام خواهد داد.

وی به این پرسش که در دوره دوم گذار چه اتفاقی رخ می‌دهد این‌گونه پاسخ داد: در این دوره که هفت سال طول می‌کشد، مدیریت جنگل بر اساس اصول مدیریت پایدار است. در آن مقطع جنگل آمایش شده و سیاست ما توسعه پارک‌های جنگلی است.

مقدسی بیان کرد: همین امروز نامه‌ای امضا کردم که جنگل‌های ایزدشهر تبدیل به پارک شود. این منطقه قبلاً دارای طرح جنگلداری بود، اما تصمیم گرفته شد که به پارک تبدیل شود؛ زیرا زون کوچکی از جنگل را می‌توان به تفرج اختصاص داد و بقیه را حفاظت کرد.

وی با تأکید بر توسعه چتر حفاظتی در جنگل‌های شمال به‌دلیل وجود قاچاق چوب، گفت: باید 10 درصد از عرصه‌های جنگلی بکر شمال تبدیل به مناطق حفاظت شده شود. البته منظور از جنگل‌های حفاظت شده مدلی نیست که سازمان حفاظت محیط زیست در این مناطق پیاده کرده است.

به گفته مقدسی، پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد اقتصاد جنگل بعد از 10 سال بدون برداشت چوب می‌تواند درون‌زا شود و منابع مالی مدیریت جنگل متکی بر پتانسیل‌های این اکوسیستم تامین شود. البته همواره برنامه‌ریزی‌ها با ریسک‌هایی هم ممکن است همراه باشد، اما باید این نکته را در نظر داشت که حاکمیت باید همیشه از جنگل‌های طبیعی حفاظت کند.

وی خاطرنشان کرد: اجرای طرح تنفس نیازمند کمک همه دستگاه‌ها ازجمله رسانه‌هاست. کشورهایی که دوران گذار را خوب طی کرده‌اند، یک نوع همبستگی و خواست ملی برای نجات جنگل‌ها داشته‌اند وگرنه با حاشیه‌سازی کار به جایی نمی‌بریم.

تأمین منابع مالی تنفس از محل‌های مطمئن

اجرای طرح تنفس در دوران گذاری که جنگل را به سمت اقتصاد درون‌زا هدایت کند، مستلزم صرف هزینه از سوی دولت است. البته با وضعیت تخصیص اعتبارات دولتی، منابع در نظر گرفته شده برای طرح تنفس باید از محل‌های مطمئن تأمین شود. در همین راستا رئیس شورای‌عالی جنگل از چین به‌عنوان یک الگوی موفق در اجرای طرح تنفس یاد کرد.

مقدسی ادامه داد: این کشور در سال 2005، بهره‌برداری چوب از 55 میلیون هکتار جنگل طبیعی خود را قطع کرد؛ برای تحقق این سیاست نیز 400 میلیون دلار اعتبار در نظر گرفت.

وی اضافه کرد: برای جنگل‌های شمال ایران هم طی یک دوره 10 ساله، نیازمند تزریق اعتبارات هستیم تا طرح‌های جدید تهیه شود.

رئیس شورای‌عالی جنگل دانشگاه تربیت مدرس افزود: برای این منظور سالانه 200 تا 300 میلیارد تومان اعتبار نیاز داریم که تأمین آن کار دشواری نیست.

مقدسی یادآور شد: این پول باید مابه‌ازای خدمات اکولوژیکی جنگل پرداخت شود؛ در حال حاضر وضعیت آب سدهای تأمین‌کننده تهران افتضاح است در حالی که ما به‌راحتی خدمات اکولوژیکی جنگل را رایگان استفاده می‌کنیم.

وی در پایان تأکید کرد: روزانه 75 میلیون لیتر بنزین مصرف می‌کنیم و جنگل‌ها بخشی از آلاینده‌های هوا را پالایش می‌کنند؛ بنابراین می‌توانیم در آستانه تدوین برنامه ششم یک ردیف درآمد از محل مطمئن بابت خدمات جنگل در نظر بگیریم مثلاً 10 تومان از پول فروش بنزین را به حساب جنگل واریز کنیم تا منابع اعتباری طرح تنفس از منابع مطمئن تأمین شود./

نظرسنجی ایانا از طرح تنفس در ایران

L-950811-01