ناهمخوانی ناوگان حمل‌ونقل با حجم صادرات کشاورزی/ نیاز به 14 هزار کانتینر برای انتقال شش میلیون تن محصول به همسایگان در سال

خبرگزاری کشاورزی ایران (ایانا) - وحید زندی‌فخر:

بحث گسترش صادرات غیرنفتی، یکی از اولولیت‌هایی است که دولت تدبیر و امید، آن را دنبال می‌کند. در این بین با توجه به رشد تراز تجاری غذا که از منفی 8.1 میلیارد دلار در سال 92 به منفی 3.4 میلیارد دلار رسید، نگاه‌ها به صادرات محصولاتی که حاصل دسترنج کشاورزان است، به گونه‌ای دیگر رقم خورد. با نگاهی اجمالی به آمار ثبت شده، این نتیجه استنباط می‌شود که در سال گذشته چهار میلیون و 757 هزار تن محصول کشاورزی از کشور خارج شده و این مقدار در شش ماهه نخست امسال، رشدی 15.4 درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل، از لحاظ وزنی تجربه کرده است. چنانچه این رشد تا پایان سال به همین منوال ادامه یابد، قطعا میزان صادرات به بالای 6 میلیون تن افزایش خواهد یافت. این در حالی است که دولت برای صادرات حجم بیشتری از کیوی، مرکبات و سیب در نیمه دوم سال برنامه‌ریزی می‌کند. علاوه بر آن، با مشوق‌هایی که برای لبنیات، مرغ و احتمالا تخم‌مرغ ارائه خواهد شد، این حجم، سیر صعودی داشته و به بالاترین مقدار خود می‌رسد.

بنابراین حجم وسیعی از بار توسعه صادرات غیرنفتی به دوش محصولاتی است که نسبت به تولیدات صنعتی یا خدماتی، از فسادپذیری بالاتری برخوردار بوده و امکان تبدیل شدن آنها به ضایعات با کوچک‌ترین قصوری فراهم است. به همین دلیل، به نظر می‌رسد فراهم شدن مقدمات لازم برای صدور این گروه از کالاها بسیار ضروری است و اگر قرار بر توسعه صادرات باشد، ابتدا باید توسعه زیرساخت‌ها در اولویت قرار بگیرد.

از آنجا که تقریبا تمام محصولات، به صورت زمینی به کشورهای دیگر ارسال می‌شد، یکی از زیرساخت‌های مورد نیاز در این زمینه، ناوگان حمل و نقل بین‌المللی است؛ ناوگانی که به کامیون‌های کانتینردار احتیاج دارد.

نیاز سالانه 333 هزار کانتینر برای انتقال شش میلیون تن محصول به کشورهای همسایه

طبق برآوردها هر کانتینر، با هر بار عزیمت، می‌تواند به طور میانگین انتقال 18 تن محصول را به عهده گرفته و چنانچه هر مرتبه باربری، 15 روز به طول بینجامد، در فاصله زمانی یک ماهه، 2 مسیر را طی خواهد کرد. از طرفی اگر قرار بر حمل 6 میلیون تن محصول به کشورهای همسایه باشد، بیش از 333 هزار سرویس برای انتقال این حجم از محصولات لازم است. با تقسیم این عدد بر دو (زیرا هر کامیون دو بار در ماه می‌تواند محصولات مختلف را جابه‌جا کند) تعداد کامیون‌های مورد نیاز به دست می‌آید. یعنی کشور برای انتقال این حجم از محصول -که حجم ایده‌آلی نبوده و قطعا در آینده نیز افزایش خواهد یافت- طی 12 ماه به حدود 14 هزار کانتینر احتیاج خواهد داشت. هرچند مقداری از این محصولات نیز به‌صورت دریایی و درصد کمی نیز توسط ناوگان هوایی جابه‌جا می‌شود که در این صورت باید این مقدار را از تعداد کانتینترها کم کرد.

هزینه حمل و نقل برای کامیون‌های داخلی 7000 دلار و برای کامیون‌های خارجی، 4000 دلار

حال جای تعجب و شگفتی است که بدانید هم‌اکنون تعداد کامیون‌های کانتینردار در کشور از 300 دستگاه تجاوز نمی‌کند. یعنی می‌توان ادعا کرد که در صورت مناسب بودن تمام آنها و در خوشبینانه‌ترین حالت، ماهانه 10 هزار و 800 تن محصول توسط این تعداد کامیون از کشور صادر می‌شود که وزن سالانه آن کمتر از 130 هزار تن خواهد بود. بنابراین مابقی حجم صادرات، به نام کانتینرهای خارجی ثبت می‌شود؛ کانتینرهایی که علاوه بر برخورداری از استانداردهای جهانی، سه‌هزار دلار در هر بارگیری ارزان‌تر از نوع داخلی است. به عبارت دیگر، هزینه حمل و نقل برای کامیون‌های داخلی هفت‌هزار دلار و برای کامیون‌های خارجی، چهارهزار دلار تمام خواهد شد. این آمارها نشان می‌دهد که تاجر محصولات کشاورزی در داخل ایران، به واسطه فقدان زیرساخت‌های لازم و فراهم نبودن تعداد مکفی کانتینر، در صورت استفاده از ناوگان حمل و نقل داخلی، مجبور است برای ارسال بار، بین 10 تا 12 میلیون تومان یعنی بیش از 70 درصد هزینه بالاتری را بپردازد. این شرایط در حالی است که حمل و نقل در نوک قله هزینه‌های مختلفی مانند حقوق مختلف گمرکی، عوارض ترخیص کالا، تعرفه و غیره قرار گرفته است.

حال پرسش اینجاست که چرا تاجر ایرانی باید برای ارسال محصول خود توسط کانتینرهای داخلی، هزینه اضافی را تحمل کند که به راحتی با استفاده از ناوگان حمل و نقل خارجی، این هزینه‌ها تا 70 درصد کاهش می‌یابد!؟ آن هم در شرایطی که تولید بسیاری از محصولات به انباشتگی رسیده و چاره‌ای جز صادرات مازاد آن برای کشور وجود ندارد و از طرفی نیز تجار داخلی، در معرض شدیدترین رقابت‌های قیمتی در بازارهای بین‌المللی هستند و رقبا به هر طریقی شده، با کمک دولت‌های خود از میزان هزینه‌ها می‌کاهند تا پیروز میدان باشند.

بنابراین لزوم همخوانی ظرفیت ناوگان حمل و نقل بین‌المللی با نیاز صادرات محصولات کشاورزی به شدت احساس می‌شود؛ مقوله‌ای که شاید از چشم صادرات محور مسوولان، دور مانده است. هرچند به عقیده بیشتر کارشناسان، حداقل به یک‌هزار دستگاه کامیون کانتینردار در داخل کشور نیاز است، اما در این برهه از زمان، شاید توافق و همگرایی اتحادیه صادرکنندگان محصولات کشاورزی و انجمن شرکت‌های حمل و نقل بین‌المللی، جهت بهبود وضع صادرات، بسیار لازم به نظر می‌رسد. توافقی که می‌تواند گامی بلند در راستای اجرای اهداف اقتصاد مقاومتی باشد./

V-950822-01