جنگ است؛ جنگ گرد و غبار
ابتکار: در پی حملات اخیر داعش به عراق، احتمال باران اسیدی در ایران وجود داشت رئیس سازمان انرژی اتمی: هنوز درباره آثار تخریبی جنگها بر محیطزیست در جهان قانونی وجود ندارد
شهروند|«ما آثار جنگ بر محیطزیست را مستقیما مشاهده میکنیم و با آن درگیریم.» این جمله از رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، اشارهای به گرد و غبار غلیظی است که گاه و بیگاه آسمان استانهای غربی کشور را میپوشاند. معصومه ابتکار که در هشتمین همایش اثرات جنگ و مخاصمات بر محیطزیست با محوریت «ناآرامیها در منطقه آسیای غربی و رشد پدیده گرد و غبار» سخن میگفت، در حضور رئیس سازمان انرژی اتمی، هماهنگکننده مقیم سازمان ملل در ایران، سفیر فلسطین در تهران و جمعی از کارشناسان حوزه محیطزیست به اینکه «طمع، ماجراجوییهای نظامی و قدرتطلبی بعضی تصمیمگیران در سطوح بینالمللی که صلح و امنیت جهان را به مخاطره میاندازند» اشاره کرد و با انتقاد از این عملکرد گفت: «تشدید مخاصمات چند سال اخیر در عراق طوفانهای گردوغبار در ایران را افزایش داده است.» او همچنین در سخنان خود به خطر حملات جدید داعش اشاره کرد که به باران اسیدی در ایران منجر میشد.
صبح دیروز در این همایش که در سازمان حفاظت محیطزیست برگزار شد، علیاکبر صالحی هم رو به حاضران گفت: «جامعه بینالمللی در سطوح سازمان ملل متحد و شورای نگهبان تاکنون نتوانستهاند جنگهای مسلحانه را حلوفصل کنند چه برسد به اینکه از پیامدهای ناشی از آن جلوگیری کنند.» او با طرح این موضوع درباره اهمیت ارایه ابزار و مقرراتی برای مقابله با اثرات جنگها بر محیطزیست و خلأ قانونی در این حوزه تأکید کرد و همچنین ایران را به دیالوگ، همکاری و تعاون مستقیم در سطوح مختلف و در چارچوب سناریوی برد- برد متعهد دانست.
ابزارهای جنگی پیشرفتهتر؛ آثار تخریبی گستردهتر
علیاکبر صالحی، معاون رئیسجمهوری و رئیس سازمان انرژی اتمی، در مراسم گرامیداشت روز جهانی مقابله با آثار جنگ بر محیطزیست در آغاز از مشهودبودن آثار جنگ بر محیطزیست برای کل جامعه و اهمیت این موضوع سخن گفت: «از زمان توافق استکهلم به این سو در سطح ملی و بینالمللی بر اهمیت محیطزیست تأکید شده و در این مدت درباره درک جهانی فراز و فرودهای زیادی داشتهایم؛ اما دهههای اخیر با پیشرفتهای خوبی در زمینه عوامل اثرگذار بر فرسایش محیطزیست و حفظ آن و همچنین ارایه لوازم و اقدامات مقابله با چالشهای ناشی از جنگ روبهرو بودهایم.»
او در ادامه اما به مناقشات منطقه اشاره کرد و گفت: «چالشها در گذر زمان شکل پیچیدهای به خود گرفته است. من بهعنوان یک دانشگاهی و از منظر سمتهایی که در وزارت خارجه و سازمان ملل داشتهام به محیطزیست بهعنوان یک مسأله جهانی پرداختهام. هر روزه تصاویر و اخبار دلخراشی درباره رنجهای انسانی و آثار تخریبی جنگ بر سکونتگاهها میبینیم. برای حلوفصل کردن رنجها باید اهمیت محیطزیست را بدانیم و بر تلاشها برای کنترل خشونت افسارگسیخته در منطقه بیفزاییم.»
معاون رئیسجمهوری به این موضوع اشاره کرد که هنوز در سطوح بینالمللی درخصوص آثار تخریبی جنگها بر محیطزیست قوانین وجود ندارد و توضیح داد: «در ارتباط با آثار تخریبی جنگ بر محیطزیست و مقابله با این مقوله خلأها و نواقصی در جهان وجود دارد و باید تصمیمگیران جهانی این دیدگاه را داشته باشند که به محیطزیست و زندگی انسانها توجه کنند.»
رئیس سازمان انرژی اتمی با یادآوری اینکه مناقشات از زمان آغاز تمدن بشریت محیطزیست را تخریب کرده است، به پیشرفت سلاحها اشاره کرد: «در زمان ما به خاطر استفاده از ابزارهای جنگی پیشرفتهتر آثار تخریبی در محیطزیست گسترده شده است. سلاحهای شیمیایی، اتمی و بیولوژیکی محیطزیست را بهشدت آلوده میکند. امیدواریم تسلیحات هستهای هیچ وقت در جهان استفاده نشود. وضع نامناسب محیطزیست و آثار مخربی که مخاصمات نظامی بر منابع طبیعی داشته و همچنین احتمال جنگی که فراروی ما قرار دارد، ضرورت توجه به این موضوع را بیشتر میکند.»
هنوز نتوانستهایم اقدام موثری انجام دهیم
او با نگرانی از اینکه یافتههای علمی نشان داده است که اختلالات محیطزیست بر معیشت انسان تا هزاران سال آینده بر نسلها اثرگذار است، به گرد و غبار ایران اشاره کرد و رو به حاضران گفت: «جامعه بینالمللی در سطوح سازمان ملل متحد و شورای نگهبان تاکنون نتوانستهاند جنگهای مسلحانه را حلوفصل کنند تا چه برسد به اینکه از پیامدهای ناشی از آن جلوگیری کنند. بههرحال باید جامعه بینالمللی ابزارها و مقرراتی را ارایه دهد تا از اثرات جنگها بر محیطزیست جلوگیری کند.
رئیس سازمان انرژی اتمی با یاد کردن از تلاشها در سطوح ملی و فراملی ادامه داد: «هنوز نتوانستهایم براساس توافقنامههای موجود چالشهای جهانی در زمینه مقابله با آثار جنگ در محیطزیست اقدامات موثری انجام دهیم.»
صالحی با تأکید بر اینکه نیازمند قوی کردن قوانین برای مقابله با این چالشها هستیم، گفتههای خود را به مذاکرات هستهای گره زد: «در مذاکرات هستهای ١+٥ در ابعاد مختلف این درس را گرفتم که گفتوگو و مذاکره تنها راه حل مناقشات است و تمام مناقشات منطقهای و بینالمللی میتواند از طریق مذاکره حلوفصل شود. توافق هستهای نشان میدهد که ما به دنبال انرژی هستهای صلحآمیز هستیم و از طریق مذاکرات زمینه را برای همکاریهای پیشرو ایجاد کردهایم. بهطورکلی ایران متعهد به دیالوگ، همکاری و تعاون مستقیم در سطوح مختلف و در چارچوب سناریوی برد - برد است. با این سناریو میتوانیم نقش خود را در سطوح مختلف ازجمله شکوفایی محیطزیست و توسعه ایفا کنیم.»
ادامه جنگ عراق؛ تشدید گرد و غبار ایران
موضوع حضور داعش در عراق اصلیترین بخش گفتههای معصومه ابتکار، معاون رئیسجمهوری و رئیس سازمان حفاظت محیطزیست بود. او در این همایش با بیان اینکه حضور داعش در منطقه موجب تشدید تخریب محیطزیست و تهدید بیشتر منطقه شده است، گفت: «در حال حاضر در کشور خودمان بهطور مستقیم شاهد عوارض جنگ بر محیطزیست هستیم. ایران چندین سال است که از آثار جنگ و گرد و غبار ناشی از آن آسیب میبیند. در کنار این، رها شدن اراضی کشاورزی هم آثار و تبعات منفی خود را به شکل گرد و غبار در ایران نشان داده است.»
او ادامه داد: «در حقیقت در سالهایی که ناامنی در عراق شدید شده، مدیریت درستی بر کانونهای گرد و غبار این منطقه وجود نداشته و باعث شده کانونهای جدید گرد و غبار در عراق شکل بگیرد و استانهای غربی بهویژه ایلام، کرمانشاه و اهواز تحتتأثیر گرد و غبار قرار بگیرند.»
رئیس سازمان حفاظت محیطزیست با صحبت از اینکه فقط گرد و غبار در زمره آثار جنگ نیست، از حمله اخیر داعش حرف زد: «چندی پیش داعش به مراکز نفتی و انبار بزرگ در اطراف موصل حمله کرد. این حمله باعث ایجاد بلوم گوگرد در جو عراق شد. نگرانی ما از این بود که این بلوم به ایران وارد شود که خوشبختانه این اتفاق نیفتاد. اگر به ایران میرسید، باران اسیدی میآمد.»
حل مناقشات با مذاکرات
ابتکار هم با بیان اینکه ناآرامیها و درگیریهای نظامی در دنیا علاوه بر آسیبهای انسانی، به محیطزیست نیز آسیبهای بلندمدت وارد میکند؛ در سخنان خود به وضع قوانینی برای مقابله با این اثرات اشاره کرد: «ضروری است که مکانیسم بینالمللی برای مقابله با آثار مخرب جنگ ایجاد کنیم. باید در حوزه قوانین بینالمللی برای حفظ منابع آب، منابع طبیعی و حیاتوحش در حین جنگ، فعالیت و قوانینی وضع کنیم. در این زمینه هنوز عقب هستیم و خلأهای عملکردی وجود دارد.»
او ادامه داد: «باید تلاش کنیم با مذاکرات، مناقشات را در جهان کاهش دهیم و نقش همه مذاکرهکنندگان را به رسمیت بشناسیم. اکنون صداهای مخالفی به گوش میرسد که نسبت به توافق موفق هستهای اعتراض دارند، درحالیکه باید به این افراد گفت که باید مناقشات را از طریق مذاکرات حل کنیم.»
قاچاق در صورت بیتوجهی به معیشت پایدار افزایش مییابد
گری لوییس، نماینده سازمان ملل در ایران هم از دیگر سخنرانان این همایش بود که پیام بان کی مون، دبیرکل سازمان ملل متحد را برای حاضران خواند. در پیام بان کی مون به مناسبت بزرگداشت روز جهانی مقابله با آثار جنگ بر محیطزیست، به این مسأله اشاره شد که توسعه پایدار بدون صلح و امنیت ایجاد نمیشود و بدون توسعه پایدار جهان در خطر قرار میگیرد.
در این پیام همچنین آمده بود: «باید بدانیم وظیفه ما در قبال جنگ و تأثیر آن بر محیطزیست چیست. منابع طبیعی میتواند کاتالیست ایجاد صلح باشد. بعد از هر جنگی منابع طبیعی مختلفی که برای زندگی انسانها لازم است، تحتتأثیر قرار میگیرد. نحوه مدیریت دولتها در زمان جنگ و بعد از آن بسیار مهم است، برای همین باید برنامهریزیها اصولی باشد و مشارکت زنان ارتقا یابد و مراقب عوامل آسیبپذیر باشیم.»
نماینده سازمان ملل نیز خود در این مورد صحبت کرد: « اگر به معیشت پایدار مردم بهویژه در جنوب کشور توجه نشود، اهالی آن منطقه به سراغ قاچاق و سایر کارها خواهند رفت. معیشت پایدار مردم منطقه در گرو حفظ محیطزیست است، بنابراین توجه به این مقوله برای جلوگیری از برخی تخلفات الزامی است.»
او ادامه داد که جنگ باعث تخریب محیطزیست و طبیعت میشود. از اینرو، باید راهکاری انتخاب کرد که بتوان مناقشات را کاهش داد. او به نشست مراکش هم اشاره کرد: «گرد و غبار عوارضی هم برای سلامتی دارد. در سوریه شاهد بروز یکسری بیماریها هستیم که کشور را تحتتأثیر قرار میدهد.»
دیدگاه تان را بنویسید