هوای پاک، کالای رایگانی که نایاب شد

خبرگزاری کشاورزی ایران (ایانا) - لیلا مرگن:

امروز 29 دی‌ماه، در تقویم ایران روز هوای پاک نام گرفته است. در تمام کشورهای دنیا برای جلب توجه جامعه اقدام به نامگذاری روزهای سال می‌کنند تا مردم در آن روز بیشتر به مقوله مورد نظر تصمیم‌سازان توجه کنند. در همین راستا از سال ۱۳۷۴ روز ۲۹ دیماه را به عنوان روز ملی هوای پاک اعلام کردند. در ایران هفته هوای پاک را با برنامه‌های متنوع گرامی می‌داریم و حتی مسئولان رده اول کشور نیز به صورت نمادین با استفاده از وسایل نقلیه عمومی، یا دوچرخه به محل کار خود می‌روند تا فرهنگ استفاده از این وسایل را در جامعه گسترش دهند. اما در ایران متاسفانه تمام اقدامات هفته هوای پاک به صورت نمادین باقی مانده و به آن جامه عمل پوشانده نمی‌شود. زیرا با نیم نگاهی به تعداد روزهای هوای پاک در می‌یابیم که هر سال تعداد این روزها رو به کاهش گذاشته است. بر اساس گزارش‌های موجود، سال‌های 81 و 82 و 90 و 91 آلوده‌ترین سال‌ها برای تهران بودند که تعداد روزهای سالم آن بسیار کم بوده‌است.

بیش از چهار دهه است که پایتخت ایران یعنی تهران درگیر غول آلودگی است. بیش از یک دهه است که دولت برنامه جامع کاهش آلودگی هوا را در دست تدوین دارد اما هنوز این لایحه به مجلس تحویل نشده‌است. با برنامه‌های روی کاغذ نه تنها معضل پایتخت کشور حل نشده بلکه هر روز بر لیست کلان شهرهای آلوده افزوده می‌شود. دولت‌های هفتم، هشتم، نهم، دهم و یازدهم هر کدام اعلام کرده‌اند که برنامه جامعی برای کاهش آلودگی هوای کلانشهرهای کشور دارند اما هنوز این برنامه‌ها عملیاتی نشده‌است. هنوز سیستم حمل و نقل عمومی به حدی توسعه نیافته که خودروهای تک سرنشین در خیابان‌های کلانشهرها سرازیر نشوند. موتور سیکلت‌ها ساماندهی نشده و معاینه فنی به عنوان ابزاری برای کنترل تردد خودروهای فرسوده در کشور، ارزش ذاتی خود را از دست داده و خودروهایی که عمر مفید آنها گذشته نیز به راحتی از مراکز مربوطه، برگه معاینه فنی دریافت می‌کنند!

دود اگزوز دیزل‌ها عرصه را برای استنشاق هوای پاک در شهرها تنگ کرده و به تازگی متولی معاینه فنی خودروها یعنی شهرداری به این نتیجه رسیده که باید استانداردهای سختگیرانه‌تری برای معاینه فنی خودروهای دیزلی اعمال شود.

در کنار عواملی که به دلیل عدم مدیریت صحیح، هوای پاک را به کالایی کمیاب تبدیل کرده، ریزگردها به عنوان یک عامل ناخواسته و خارج از محدوده اراده تصمیم‌سازان، 21 استان ایران در می‌نوردند تا نرخ ابتلا به بیماری‌های تنفسی در ایران را افزایش دهند.

در عصری زندگی می‌کنیم که دستکاری‌های بشر و شرایط اقلیمی دست به دست هم داده‌اند تا هوای پاک را به کالایی کمیاب تبدیل کنند. هوای پاک این روزها دیگر رایگان نیست و برای نفس کشیدن در منطقه‌ای که هوای آن پاک است باید هزینه پرداخت کنیم. با این وجود هنوز هم آحاد جامعه به این نتیجه نرسیده‌اند که باید برای خروج از این وضعیت به طور عملی دست به کار شوند. در روزهایی که هوا ناسالم است، تنها نسخه ارایه شده از سوی مسئولان تعطیلی مدارس است. طرح ممنوعیت تردد خودروها هم برنامه دیگری است که به نظر نمی‌رسد در کاهش آلودگی روزهای ناسالم تاثیر چندانی داشته باشد زیرا با خرید مجوز طرح ترافیک، باز هم خودروها در سطح شهر تردد می‌کنند. اعمال محدودیت‌های بیشتر برای تردد خودروها سبب شده اقشار ثروتمند با خرید دو خودرو، به ظاهر اسباب آسایش خود را فراهم کنند اما هیچ گاه به این فکر نمی‌کنند که محدودیت‌های ترافیکی برای حل مشکل آلودگی هوا اعمال می‌شوند و نباید با خرید دو خودرو، آلاینده بیشتری وارد هوا کنیم.

نگاهی به سیاست‌های اعمال شده برای کاهش آلودگی هوا در کلانشهرها نشان می‌دهد که نسخه‌های تجویز شده برای کاهش آلودگی هوا موفقیت آمیز نبوده‌است اما آیا شهروندان با رعایت اخلاق محیط زیستی، تلاش کرده‌اند که هوای سالمتری برای خود و فرزندانشان به وجود آورند؟ آیا در روزهایی که هوا در وضعیت اضطرار قرار دارد، تلاش کرده‌ایم که با خودروهای تک سرنشین به خیابان‌ها نیاییم و از وسایل نقلیه عمومی استفاده کنیم و آیا می‌دانیم هوای آلوده و سرب بالای موجود در هوا، بیش از آنکه برای مردان مضر باشد بر سلامت زنان و کودکان تاثیر سوء دارد؟

حل مسئله آلودگی هوا نیازمند مشارکت تمام اقشار جامعه است. بدون همراهی همه دستگاه‌های اجرایی و مردم، قطعا روند تولید آلاینده‌های هوا ادامه می‌یابد و معضل آلودگی حل نخواهد شد. باد و باران هم نمی‌تواند از حجم عظیم آلودگی‌های هوا بکاهد. تا ما اراده نکنیم، هوا همچنان آلوده خواهد ماند./

L-951029-02