رئیس گروه خشکسالی و تغییر اقلیم پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری کشور:
پروژههای پخش سیلاب قابلیت واگذاری به جامعه محلی را دارند
رئیس گروه خشکسالی و تغییر اقلیم پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری کشور گفت: از آنجا که پروژههای پخش سیلاب از نظر اقتصادی به سوددهی لازم میرسند، اجرای چنین طرحهایی را میتوان به جامعه محلی واگذار کرد.
رئیس گروه خشکسالی و تغییر اقلیم پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری کشور گفت: از آنجا که پروژههای پخش سیلاب از نظر اقتصادی به سوددهی لازم میرسند، اجرای چنین طرحهایی را میتوان به جامعه محلی واگذار کرد.
به گزارش خبرنگار ایانا، کمبود منابع مالی دولت در بسیاری از بخشها، باعث کندی اجرای پروژههای مختلف شده است. برداشت بیرویه از منابع آب زیرزمینی با استفاده از چاههای عمیق مجاز و غیر مجاز به همراه اجرا نشدن پروژههای آبخوانداری که زمینه تغذیه سفرههای زیرزمینی را فراهم میکند، دشتهای ایران را به مرز بحران رسانده است. به همین دلیل دولت به دنبال استفاده از پتانسیلهای مردمی در اجرای طرحها است. اما هر مشارکتی نیازمند تأمین منافع طرفین در یک پروژه است. نمیتوان از جوامع محلی انتظار داشت که در پروژههایی که برای آنها سود اقتصادی ملموس ندارد، مشارکت کنند تا نسل آینده از فواید این طرحها بهره ببرد.
مسعود گودرزی، رئیس گروه خشکسالی و تغییر اقلیم پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری کشور در گفتوگو با خبرنگار ایانا، امکان استفاده از پتانسیل جوامع محلی برای اجرای پروژههای پخش سیلاب را به دلیل منافع اقتصادی حاصل از کشت گونههای مناسب مرتعی یک یا چند ساله و حتی گونههای مثمر و غیرمثمر در عرصه پخش سیلاب، امکانپذیر میداند.
به گفته وی، تغییر اقلیم ایران را به شدت تحت تاثیر قرار داده است و بر اساس پایاننامههایی که مدیریت کرده، بر این باور است که با افزایش دمای ایران، مدل بارشهای ایران از برف به باران تغییر شکل یافته است.
گودرزی ادامه میدهد: فصل بارشها در ایران تغییر کرده است. بارشهای پاییزه و زمستانه جای خود را به بارش در فصل تابستان یا فصول نامناسب برای کشاورزی، دادهاند. از سوی دیگر زمان بارندگی کوتاه و شدت آن زیاد شده است. در نتیجه قبل از اینکه آب فرصت نفوذ پیدا کند، به صورت سیلاب درآمده و روی زمین جاری میشود. به این ترتیب کشاورزان دچار خسارت میشوند.
وی میگوید: تواتر سیل در ایران تحت تاثیر تغییر اقلیم واقع شده و نمونههای مختلفی از آن را میتوانیم مشاهده کنیم. در غرب کشور شامل ایلام و کرمانشاه افزایش تواتر سیل را داشتیم. سیل ابتدای امسال ایلام، تقریبا جزء سیلابهایی بود که انتظار نداشتیم به صورت عادی در آن مقطع از سال رخ دهد.
به گفته رئیس گروه خشکسالی و تغییر اقلیم پژوهشکده حفاظت خاک، سیل دو هفته پیش استان سیستان و بلوچستان نیز زودتر از زمان عادی رخ داده و در یک دوره بازگشت 30 ساله، وضعیت وقوع سیلابها در این استان عادی نیست.
وی ریزگردهای داخلی را هم به دلیل طولانی شدن دوره خشکسالی در فلات مرکزی و بخشهای مختلف کشور اعلام میکند زیرا کاهش رطوبت، خاک را مستعد بلند شدن و پخش در هوا خواهد کرد.
سدسازی چاره کار نیست
شدت وقوع سیلاب در ایران افزایش یافته و یگانه نسخه وزارت نیرو برای مقابله با این روند ساخت سد حتی به روی رودخانههای فصلی است. اما گودرزی بیان میکند: در دنیا بحث سد سازی کلا منسوخ شده است. زمانی آمریکا و چین رتبه اول سدسازی را داشتند. اما امروز میگویند که اثرات مخرب زیستمحیطی سد، بیشتر از اثرات مثبت آن است.
وی تأکید میکند: برای مقابله با این روند، نیازمند پخش سیلاب هستیم. پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری 36 پروژه تحت عنوان پخش سیلاب در آبخوان انجام داد که به آبخوانداری معروف شد. در این 36 نقطه، سیلابها را روی سطح زمین هدایت کردیم و اثرات تخریبی آن را کاهش دادیم.
رئیس گروه خشکسالی و تغییر اقلیم پژوهشکده حفاظت خاک یاد آور میشود: با اجرای این پروژهها علاوه بر تغذیه سفرههای زیرزمینی، امکان سکونت برای مردم منطقه فراهم میشود.
به گفته وی، یکی از پروژههای آبخوانداری در تسوج آذربایجان شرقی اجرا شده و با اجرای این پروژه مشکل پیشروی آب شور در منابع آب زیرزمینی رفع شد. آب چاه کشاورزان بعد از اجرای پروژه آبخوانداری به لبشور تغییر وضعیت داد. به این ترتیب کشاورزان توانستهاند از این آب، در باغداری استفاده کنند.
ممنوعیتهای قانونی رفع شود
گودرزی میگوید: رسوباتی که همراه با سیلاب از بالادست میآید حاوی مقادیر زیادی ازت و فسفر بوده و نقش کود را برای زمینهای کشاورزی ایفا میکند. در منطقه پلدشت بسیاری از کشاورزان متقاضی هستند تا رسوبات حاصلخیز حوضچههای پخش سیلاب را از ما خریداری کنند اما قوانین چنین اجازهای نمیدهد.
وی اضافه میکند: این رسوبات ریزدانه علاوه بر حاصلخیزی، بافت خاکهای درشت دانه را اصلاح میکنند. البته برای کشت و کار نیز مستعد هستند.
به گفته رئیس گروه خشکسالی و تغییر اقلیم پژوهشکده حفاظت خاک در ایستگاههای این مجموعه به صورت آزمایشی گیاهان مرتعی یک یا چند ساله بومی منطقه و حتی گونههای مثمر و غیر مثمر کشت شده و محصول بسیار خوبی برداشت شده است. مطالعات این مجموعه علمی نشان میدهد، اجرای طرحهای پخش سیلاب از نظر اقتصادی در صورتی که با کشت گونههای سازگار با اقلیم منطقه در حوضچه پخش سیلاب همراه باشد، برای جوامع محلی مقرون به صرفه است.
وی یادآور میشود: متأسفانه واگذاری عرصههای پخش سیلاب هنوز کانالیزه نشده و قوانین لازم برای بهرهبرداری از این عرصهها تدوین نشده است.
گودرزی عنوان میکند: هدف از اجرای پروژههای پخش سیلاب مساعد کردن محیط برای زندگی جامعه محلی است. در فسای فارس که دکتر کوثر عملیات آبخوانداری انجام داده، یک منطقه خالی به محل سکونت مردم تبدیل شده است. همچنین انجیرهای دیم استهبان، حاصل عملیات پخش سیلاب در این منطقه است.
به گفته وی برخی ایستگاههای پخش سیلاب این مجموعه تحقیقاتی، مجهز به ایستگاههای هواشناسی نیز شدهاند و سازمان هواشناسی که ایستگاه کافی در میکرو اقلیمها ندارد، از اطلاعات این ایستگاهها استفاده میکند تا هشدارهای لازم را به کشاورزان مناطق بدهد.
رئیس گروه خشکسالی و تغییر اقلیم پژوهشکده حفاظت خاک میگوید: اگرچه ایران از تغییر اقلیم تاثیر منفی پذیرفته است اما نباید اقدامات غلطی که در مدیریت منابع آب داشتهایم را به پای تغییر اقلیم بنویسیم./
L-951118-03
دیدگاه تان را بنویسید