آشنایی با سامانه هشدار سریع مواد غذایی و خوراک دام در اتحادیه اروپا
سامانه هشدار سریع مواد غذایی و خوراک دام (Food and Feed Safety Alerts) یا RASFF، سامانهای برای گزارش رخدادهای بهداشتی مواد غذایی در میان اتحادیه اروپا است. این سامانه بهعنوان ابزاری مؤثر برای مراجع ذیصلاح کنترل مواد غذایی و خوراک دام، بهمنظور تبادل اطلاعات درباره معیارهای اجرایی در واکنش به خطرات جدی شناسایی شده مربوط به مواد غذایی یا خوراک دام، تدارک دیده شده است. این تبادل اطلاعات نقش کمکی به اعضاء در راستای واکنش سریعتر و روش هماهنگ در واکنش به تهدید بهداشتی ناشی از مواد غذایی و خوراک دام دارد.
سامانه هشدار سریع مواد غذایی و خوراک دام ( Food and Feed Safety Alerts ) یا RASFF ، سامانهای برای گزارش رخدادهای بهداشتی مواد غذایی در میان اتحادیه اروپا است. این سامانه بهعنوان ابزاری مؤثر برای مراجع ذیصلاح کنترل مواد غذایی و خوراک دام، بهمنظور تبادل اطلاعات درباره معیارهای اجرایی در واکنش به خطرات جدی شناسایی شده مربوط به مواد غذایی یا خوراک دام، تدارک دیده شده است. این تبادل اطلاعات نقش کمکی به اعضاء در راستای واکنش سریعتر و روش هماهنگ در واکنش به تهدید بهداشتی ناشی از مواد غذایی و خوراک دام دارد. اثربخشی سامانه از طریق حفظ سادگی ساختاری آن تضمین میشود: در واقع نقاط تماس تعیینشده در کمیسیون، آژانس ایمنی مواد غذایی اروپا، منطقه اقتصادی اروپا و سطوح ملی در کشورهای عضو و تبادل اطلاعات در مسیری ساختارمند و شفاف با مفاهیم الگویی را شامل میشود.
بستر قانونی:
پایه قانونی سامانه هشدار سریع مواد غذایی و خوراک دام، قانون شماره 2002-178 کمیسیون اروپا است. استقرار سامانه هشدار سریع مواد غذایی و خوراک دام بهصورت شبکه دربرگیرنده کشورهای عضو، کمیسیون بهعنوان عضو و مدیر سامانه و آژانس ایمنی مواد غذایی اروپا بر اساس ماده 50 این قانون است. کشورهای منطقه اقتصادی اروپا شامل نروژ، لختنشتاین و ایسلند نیز اعضای قدیمی سامانه هشدار سریع مواد غذایی و خوراک دام هستند. هر وقت عضوی از این شبکه، اطلاعاتی در رابطه با وجود خطر مستقیم یا غیرمستقیم جدی ناشی از مواد غذایی یا خوراک دام برای انسان داشته باشند، این اطلاعات فوری به کمیسیون مربوطه در سامانه هشدار سریع مواد غذایی و خوراک دام گزارش میشود. کمیسیون نیز این اطلاعات را فوری به اعضای این شبکه منتقل میکند. ماده 3-50 قانون معیار دیگری درصورت نیاز به اخطار سامانه هشدار سریع مواد غذایی و خوراک دام، وضع کرده است. بدون لطمه زدن به سایر مقررات جاری، کشورهای عضو باید فوری موارد مربوطه را در این سامانه گزارش کنند:
1- هرگونه اقدام با هدف محدودیت در ورود به بازار یا اجبار به پس گرفتن از بازار یا جمعآوری مواد غذایی یا خوراک دام در راستای صیانت از سلامت انسان که مستلزم اقدام سریع باشد.
2- هرگونه توصیه یا موافقت (بر مبنای اختیاری یا اجباری) با متصدیان حرفهای مورد نظر در پیشگیری، محدودسازی یا تحمیل شرایط خاص در ورود به بازار یا مصرف نهایی مواد غذایی یا خوراک دام با احتساب خطر جدی برای سلامت انسان که مستلزم اقدام سریع است.
3- هرگونه مرجوعی مرتبط با خطر مستقیم یا غیرمستقیم برای سلامت انسان، از بهر یا کانتینر یا انبار مواد غذایی یا خوراک دام توسط کارشناس ماهر در ایستگاه مرزی با اتحادیه اروپا.
قانون 2011-16 EC N° اجرای مقررات سامانه هشدار سریع مواد غذایی و خوراک دام وضع کرده و در تاریخ 31 ژانویه سال 2011 میلادی لازمالاجرا شده است. قانون، شرایط لازمه برای اعضای شبکه و آییننامه انتقال انواع مختلف گزارشدهی را تدوین کرده است. تفاوتی بین گزارشدهی مستلزم اقدام سریع (اخطار هشداری) با سایر گزارشدهیها (گزارش اطلاعات و گزارشدهی مرجوعی مرزی) قائل شدهاند. بنابراین تعاریف انواع مختلف گزارشدهیها افزوده شد. همچنین نقش کمیسیون بهعنوان مدیر شبکه به تفصیل ذکر شد.
اعضاء:
همه اعضای سامانه مجبور هستند که بهصورت تمام وقت (24 ساعته و در طول ایام هفته) مطمئن شوند که در صورت گزارش یک مورد اضطراری در خارج از وقت اداری، مأموران کشیک میتوانند خبردار شده، از اطلاعات اضطراری مطلع شوند و اقدام مناسبی انجام دهند. فهرستی از همه سازمانهای عضو در سامانه هشدار سریع مواد غذایی و خوراک دام که رابطان محلی خود را تعیین کردهاند به همراه آدرس اینترنتی آنها تهیه شده که از طریق آدرس ایمیل شبکه سامانه هشدار سریع مواد غذایی و خوراک دام به شرح زیر میتوانند مشاوره دهند.
http://ec.europa.eu/comm/food/food/rapidalert/members_en.htm
سامانه هشدار سریع مواد غذایی و خوراک دام:
اتحادیه اروپا دارای بالاترین استانداردهای ایمنی مواد غذایی در سطح دنیا است با مجموعهای محکم از قانون اتحادیه اروپا که تضمینکننده بیخطری مواد غذایی برای مصرفکنندگان است. سامانه هشدار سریع مواد غذایی و خوراک دام، ابزار مهمی برای تضمین پیگیری اطلاعات در بین مرزها بهمنظور واکنش سریع در صورت وجود خطراتی برای بهداشت عمومی شناسایی شده در زنجیره مواد غذایی است. از زمان استقرار سامانه هشدار سریع مواد غذایی و خوراک دام در سال 1979 میلادی، این سامانه توانسته است که اطلاعات لازمه را بهصورت مؤثری در بین اعضای خود شامل 28 مرجع ذیصلاح ایمنی مواد غذایی کشورهای اتحادیه اروپا، کمیسیون اروپایی، آژانس ایمنی مواد غذایی اروپا ( EFSA )، آژانس فضایی اروپا ( ESA )، نروژ، لختنشتاین، ایسلند و سوئیس به اشتراک بگذارد و خدمات تمام وقت برای تضمین ارسال هشدارهای اضطراری، دریافت و واکنش جمعی و کارآمد ارائه دهد. جای قدردانی از سامانه هشدار سریع مواد غذایی و خوراک دام وجود دارد؛ زیرا توانسته است از مانع خطرات ایمنی مواد غذایی زیادی قبل از بروز آسیب به مصرفکنندگان اروپایی شده است. تبادل اطلاعات حیاتی در سامانه هشدار سریع مواد غذایی و خوراک دام میتواند به فراخوان جمعآوری محصولات از سطح بازار منجر شود. تداوم سامانه سامانه هشدار سریع مواد غذایی و خوراک دام که طی سالها تکامل یافته است، نشاندهنده ارزش آن در تضمین ایمنی مواد غذایی در اتحادیه اروپا و فراتر از آن است. از ویژگیهای وبگاه سامانه هشدار سریع مواد غذایی و خوراک دام این است که بهصورت یک پایگاه دادههای قابل جستجوی همیشه در دسترس است که امکان دسترسی عمومی به چکیده اطلاعات درباره هشدارهای اخیر سامانه هشدار سریع مواد غذایی و خوراک دام و نیز جستجو برای اطلاعات درباره هریک از هشدارهای منتشره در گذشته وجود دارد. اروپا بیشتر از همیشه برای اطمینان از رعایت بالاترین استانداردهای ایمنی مواد غذایی در جهان به سامانه هشدار سریع مواد غذایی و خوراک دام وابسته است. گزارش سالانه سامانه هشدار سریع مواد غذایی و خوراک دام در سال 2014 میلادی نشان میدهد که سامانه هشدار سریع مواد غذایی و خوراک دام بهصورت فزایندهای روی همکاری هرچه بهتر بین کشورهای عضو برای برخورد با خطرات جدی سلامت متمرکز شده است.
کمیسیون اروپا بانک اطلاعات سامانه هشدار سریع مواد غذایی و خوراک دام را جهت حفظ اطلاعات در حد امکان شفاف برای مصرفکنندگان، متصدیان و مراجع ذیصلاح تجارت در سرتاسر دنیا ایجاد کرده است. در هر صورت این سامانه در عمل نیاز به برقراری تعادل بین شفافیت و محافظت از اطلاعاتی است که میتواند به سمت آسیب اقتصادی نامناسب شود.
اخطار در سامانه هشدار سریع مواد غذایی و خوراک دام:
هشدارهای سامانه هشدار سریع مواد غذایی و خوراک دام بیشتر مربوط به خطرات شناسایی شده در مواد غذایی، خوراک دام یا مواد در تماس با مواد غذایی در بازار کشور هشداردهنده یا توقیفی در نقطه مرزی ورود به اتحادیه اروپا یا با یک کشور همسایه اتحادیه اروپا هستند. کشور هشداردهنده، اقدام به گزارش خطر تشخیص دادهشده، محصول و ردیابی آن و اقدامات انجامشده میکند. بر اساس اهمیت خطرات شناساییشده و توزیع محصول در بازار، اخطار سامانه هشدار سریع مواد غذایی و خوراک دام بعد از تأیید توسط رابط محلی کمیسیون بهعنوان هشدار درجهبندی شده، اطلاعات یا هشدار مرجوعی از مرز قبل از رابط محلی کمیسیون به تمامی اعضای شبکه منتقل میشود.
انواع اخطار: اخطارهای سامانه هشدار سریع مواد غذایی و خوراک دام در چهار دسته طبقهبندی میشوند:
1- اخطار هشداری ( Alert notification )(1):
زمانی این اخطار ارسال میشود که یک ماده غذایی یا خوراک دام باعث خطر بهداشتی جدی در سطح بازار باشد و نیاز به اقدام سریع هست. عضوی از سامانه هشدار سریع مواد غذایی و خوراک دام که مشکل را کشف کرده و اقدامات مربوطه نظیر ممنوعیت مصرف یا فراخوان جمعآوری را به مورد اجرا میگذارد. هدف از اخطار، اطلاعرسانی به تمامی اعضای سامانه هشدار سریع مواد غذایی و خوراک دام درباره محصول مظنون در بازار است تا آنها بتوانند معیارهای ضروری ازجمله ارائه اطلاعات مشروح از طریق رسانههای جمعی را به اجرا گذارند.
لوگوی اخطار هشداری در سامانه هشدار سریع مواد غذایی و خوراک دام
2- اخطارهای مرجوعی از مرز ( Border rejection )(2):
اخطار مرجوعی از مرز؛ مربوط میشود به محمولههای مواد غذایی، خوراک دام یا ماده در تماس با غذا که ورود آن به اتحادیه اروپا بهدلیل خطر آن برای سلامت انسان و حیوان یا محیط زیست، مردود شده است و زمانی اخطار میشود که خطر بهداشتی در محمولههای آزمایششده و ردشده در مرزهای خارجی اتحادیه اروپا و منطقه اقتصادی اروپا، کشف شده باشد. اخطار به تمامی پستهای مرزی منطقه اقتصادی اروپا در راستای تقویت اقدامات کنترلی جهت اطمینان از عدم ورود مجدد محمولههای مرجوعی به اتحادیه اروپا از طریق سایر پستهای مرزی صورت میگیرد.
لوگوی اخطار مرجوعی از مرز در سامانه هشدار سریع مواد غذایی و خوراک دام
3- اخطار اطلاعرسانی ( Information notifications ) (3) :
از این نوع اخطار زمانی استفاده میشود که خطری درباره مواد غذایی، خوراک دام و مواد در تماس با مواد غذایی موجود در بازار شناسایی شده باشد، اما نیازی به اقدام واکنش سریع نباشد. آن هم به این دلیل است که محصول مذکور در زمان گزارشدهی در سطح بازار آنها عرضه نشده یا مدت طولانی در بازار آنها عرضه نشده یا اینکه ماهیت خطر نیازی به اقدام سریع ندارد.
در دستورالعمل شماره 2011-16 اتحادیه اروپا، دو نوع جدید اطلاعرسانی به خانواده اخطارها افزوده شده است:
1- اخطار اطلاعرسانی برای پیگیری (4) ، مربوط به محصولی که در بازار بوده یا ممکن است در سایر کشورهای عضو وارد بازار شود.
2- اخطار اطلاعرسانی برای مراقبت (5) ، مربوط به:
1-1- محصولی که فقط در کشور اخطاردهنده وجود دارد یا
1-2- محصولی که وارد بازار نشدهاست یا
1-3- محصولی که طولانیمدت در بازار نبوده است.
لوگوی اخطار اطلاعرسانی در سامانه هشدار سریع مواد غذایی و خوراک دام
4- اخبار ( News ):
اخبار سامانه هشدار سریع مواد غذایی و خوراک دام:
به هر نوع اطلاعات مرتبط با ایمنی مواد غذایی یا خوراک دام میپردازد که بهعنوان سایر انواع اخطار شامل اخطار هشدار، اخطار اطلاعرسانی یا اخطار مرجوعی از مرز، اعلام نشده است، اما گمان میرود که مورد توجه مراجع ذیصلاح کنترل مواد غذایی و خوراک دام در کشورهای عضو باشد. اخبار سامانه هشدار سریع مواد غذایی و خوراک دام بیشتر بر اساس اطلاعات گرفتهشده از جراید یا ارسالی از سوی همکاران در مراجع ذیصلاح مواد غذایی و خوراک دام در کشورهای ثالث، نمایندگان کشورهای اروپایی یا سازمان بینالمللی بعد از تأیید توسط هر یک از کشورهای عضو نگران است.
لوگوی اخبار در سامانه هشدار سریع مواد غذایی و خوراک دام
اخطارهای آغازین (6) و اخطارهای پیگیری (7) :
اخطار سامانه هشدار سریع مواد غذایی و خوراک دام مربوط به یک یا چند محموله ماده غذایی، خوراک دام یا ماده در تماس با غذا که سابقه اخطار مبداء نداشته، بهصورت هشدار، اخطار اطلاعرسانی یا اخطار مرجوعی از مرز طبقهبندی میشود. در واکنش به چنین اخطارهایی، اعضاء شبکه میتوانند اخطارهای پیگیری مربوط به همان محمولهها را ارسال کنند و اطلاعات بیشتر نظیر اطلاعات مربوط به مخاطرات، ردیابی محصول و اقدامات انجامشده را به اخطار مبداء اضافه کنند.
اخطارهای مردود و اخطارهای انصراف (پسگرفتن اخطار) (8) :
در صورت عدم وجود معیار لازم برای هشدار یا ناکافی بودن اطلاعات ارسالی در یک اخطار مبداء ارسالشده توسط عضوی از سامانه، امکان پسگرفتن اخطار از مسیر انتقال در سامانه هشدار سریع مواد غذایی و خوراک دامبا پیشنهاد کمیسیون پس از تأیید و موافقت کشور هشداردهنده وجود دارد. یک اخطار مبداء انتقالی از طریق سامانه هشدار سریع مواد غذایی و خوراک دام میتواند توسط کمیسیون در توافق با کشور اخطاردهنده، پس گرفته شود در صورتیکه اطلاعات ارسالی بیاساس از کار درآمده یا اگر انتقال اطلاعات اخطار نادرست انجام شده باشد.
نمودار شماتیکی از جریان اطلاعات در سامانه هشدار سریع مواد غذایی و خوراک دام
پینوشت:
1- Alert notification
2- Border rejection notifications
3- Information notification
4- Information notifications for follow-up
5- Information notifications for attention
6- Original notifications
7- Follow-up notifications
8- Rejected and withdrawn notifications
ترجمه: دکتر سامد برومندفر - دکتر جعفر دورودی
V-951208-03
دیدگاه تان را بنویسید