اهمیت بررسی توان بشر برای ادامه حیات در مناطق خشک

تحقیقات جدید بررسی انتقال از صحرای بزرگ آفریقا نشان می‌دهد که ممکن است بشر نقش فعالی در بیابان‌زایی صحرای آفریقا داشته باشد. در واقع چشم انداز سرسبز این صحرا طی 10 هزار سال تغییر کرده و به شرایط خشک فعلی تبدیل شده است.

به گزارش ایانا از ساینس دیلی ، بیابان‌زایی صحرای بزرگ آفریقا به مدت طولانی هدف دانشمندان برای درک بهتر تغییرات آب و هوا و مسائل محیط زیستی بوده است. مقاله جدیدی در مجله مرز علوم زمین توسط دکتر دیوید رایت، باستان شناس دانشگاه ملی سئول منتشر شده است. این مقاله نتیجه‌گیری از بسیاری از مطالعات انجام شده تا به امروز را در ارتباط با زمان تغییرات در مدار زمین و تغییرات طبیعی در پوشش گیاهی به‌عنوان نیروی عمده محرک به چالش می‌کشد.

در شرق آسیا، به مدت طولانی نظریات مربوط به چگونگی تغییر چشم‌انداز جمعیت دوره نوسنگی از توقف نفوذ بادهای موسمی تا وضعیت فعلی وجود داشته است. دکتر رایت در مقاله خود توضیح می‌دهد که شواهدی از رانده شدن انسان از اروپا، شمال آمریکا و نیوزلند بر اثر تغییرات محیط زیستی و آب و هوایی موجود است و به عقیده وی سناریوهای مشابهی نیز می‌توان برای صحرای آفریقا وجود داشته باشد.

رایت برای آزمودن فرضیه خود، شواهد مستند باستان شناسی از اولین حضور چوپانان در سراسر منطقه جنوب صحرا را بررسی کرده است. مقایسه سوابق از گسترش پوشش گیاهی اسکراب (بوته‌زارهای بیابانی همراه درختچه‌ها به همراه گیاهان علفی) به‌عنوان شاخص تغییر محیط زیست نسبت به شرایط صحرا خبر می‌دهد. این یافته‌ها تایید می‌کند که هشت هزار سال پیش در مناطق اطراف نیل، جوامع چوپانی شروع به ظهور و گسترش به سمت غرب کردند، همان جایی که پوشش گیاهی اسکراب افزایش می‌یافت.

رشد کشاورزی اثر شدیدی بر اکولوژی منطقه در پی داشت. پوشش گیاهی غالب منطقه با چرای مفرط دام‌ها حدف شد و همین حذف پوشش گیاهی باعث تشدید پدیده آلبدو ( انعکاس نورخورشید از سطح زمین) شد که به نوبه خود به اندازه کافی برای کاهش بارش‌های موسمی موثر بود. تضعیف باران‌های موسمی باعث بیابان‌زایی بیشتر و از دست دادن پوشش گیاهی، گسترش بازخورد عوامل و در نتیجه بیابان‌زایی فعلی شد.

البته به عقیده رایت هنوز بسیاری از اطلاعات نهفته در زیر سطح وجود دارد، مانند وجود نشانه‌هایی از دریاچه‌های صحرا در آفریقا که نشان‌دهنده نوع دیگری از پوشش گیاهی و آب و هوا در این ناحیه است. رایت ادامه می‌دهد که برقراری ارتباط بین باستان شناسی، تغییر پوشش گیاهی و تغییرات اقلیمی کار آسانی نیست و نیاز به طراحی مدل‌های پیچیده دارد. با توجه به واقعیت‌های موجود در چند هزار سال پیش، می‌توان به نقش فعالیت‌های انسان در ایجاد تغییرات ساختاری پی برد. با توجه به زندگی حدود 15 درصد از جمعیت جهان در مناطق بیابانی، باید به اهمیت بررسی پیامدهای محیط زیستی ناشی از تاثیر مستقیم بشر بر تغییر محیط‌های خشک توجه کرد و به این پاسخ رسید که آیا انسان قادر به ادامه زندگی در مناطق خشک خواهد بود یا خیر./

ترجمه: شهره صدری‌خانلو

L-951225-04