پایان میوه ممنوعه

مائده امینی

پای سموم منسوخ و از رده خارج چینی و هندی از سفره‌ ایرانی‌ها بریده شد. در روزهای تحریم‌، یکی از بحث‌های داغ حوزه کشاورزی واردات گسترده سموم بی‌کیفیت در بازار ایران بود. سمومی که به دلیل اثرگذاری پایین، کشاورزان را ناچار می‌کرد در حجم‌های بالا و خارج از استاندارد از آن استفاده کنند و رسوب این سموم در میوه و سبزیجات و محصولات کشاورزی تبدیل به یکی از نگرانی‌های بزرگ مصرف‌کننده ایرانی شده بود. در همان روزها، جوان آنلاین در گزارشی اعلام کرد که استفاده بی‌رویه از سموم و کودهای تقلبی و گاه منسوخ‌شده، کشاورزی استان‌های مختلف مثل کرمان که یک‌سوم باغ‌های کشور را در خود جای‌ داده، شدیدا تحت‌تأثیر قرار داده و مشکلاتی چون ناسالم بودن محصولات کشاورزی، خشک شدن باغ‌ها و... را به بار آورده است.
اما حالا با اجرای برجام و رفع تحریم‌ها ایران توانسته است به‌صورت مستقیم از بازار جهانی سموم کشاورزی استاندارد و باکیفیت خریداری کند. سمومی که تولیدکنندگان آن بزرگترین و معتبرترین کمپانی‌های اروپایی به‌شمار می‌آیند. داریوش رضایی، مدیرعامل اتحادیه کودهای شیمیایی به «شهروند» می‌گوید: سموم چینی تقریبا دیگر به ایران وارد نمی‌شود. درحال حاضر کمتر از ٢٠‌درصد سموم موجود در بازار از نوع بی‌کیفیت و نامرغوبند. بعد از رفع تحریم‌ها، معاملات ایران با ترکیه و اروپا آغاز شده است.
یزدان سیف، مدیرعامل شرکت خدمات حمایتی کشاورزی در این‌باره به «شهروند» می‌گوید: اوضاع این روزها با روزهای تحریم بازار‌های ایران قابل مقایسه نیست. شرکت‌های معتبر دنیا در بازار ایران بسیار فعال شده‌‌اند؛ چه در حوزه سموم علف‌کش، چه قارچ‌کش، چه حشره‌کش. امروزه یکی از منابع تأمین سموم ایران، شرکت بایرن آلمان است.
علی خان‌محمدی، مدیرعامل مجمع خبرگان کشاورزی کشور هم به «شهروند» می‌گوید: در روزهای تحریم، در بازار رقابتی وجود نداشت. شرایط به‌گونه‌ای بود که تجار ما عادت کرده بودند سم ارزان و بی‌کیفیت بخرند، اما امروز کار به جایی رسیده که تنها فشار جدی روی کشاورز، نقدینگی پایین اوست.
نفت در برابر غذا، نفت در برابر همه چیز
بعد از رفع تحریم‌ها، تمرکز بازار بیشتر شد. یزدان سیف، مدیرعامل شرکت خدمات حمایتی کشاورزی می‌گوید: در آن دوران که سموم چینی بازار ایران را قبضه کرده بود، ما فقط امکان خرید سم از ٤ کشور چین، هند، امارات و روسیه را داشتیم. درواقع فقط به این کشورها می‌توانستیم پول انتقال بدهیم. تمامی خرید‌ها و معاملات ما از طریق این ٤ کشور انجام می‌شد. هند به‌عنوان بزرگترین خریدار نفت ما، پول ما را می‌گرفت و سپرده می‌کرد. جالب اینجاست که برای نگهداری پول ما، از خود ما ٥‌درصد هزینه نگهداری می‌گرفت! از طرفی برای خرید ما را مجبور به اخذ وام از خودش می‌کرد و سود بازپرداخت این وام‌ها را ٧‌درصد تعیین می‌کرد. شما ببینید در مجموع ١٢‌درصد هزینه اضافی به کشور تحمیل و درنهایت هم یک کالای بی‌کیفیت وارد بازار می‌شد.
سموم باکیفیت به ایران می‌رسد
حجم سموم بی‌کیفیت در بازار ایران بعد از رفع تحریم‌ها، به کمترین حد ممکن رسیده است. علی خان‌محمدی، مدیرعامل مجمع خبرگان کشاورزی کشور در گفت‌وگو با «شهروند» اعلام کرد: بعد از برجام ٣ شرکت خارجی برای صادرات سم‌های باکیفیت وارد معامله با ایران شده‌اند. سم‌هایی که دوز پایین و کیفیت‌های بالاتری دارد. درحال حاضر فقط باید برای کشاورز فرهنگ‌سازی شود که بین یک سم ارزان‌قیمت لیتری ٢٥‌هزار تومان و یک سم باکیفیت ٦٠‌هزار تومانی، نوع باکیفیت آن را انتخاب کند، هم برای خودش درنهایت به‌صرفه‌تر است هم سلامت مردم را کمتر به خطر می‌اندازد.
بررسی نقش بخش خصوصی
در بازار سم‌های بی‌کیفیت
یکی از انتقاداتی که به ساختار اجرایی کشور ما همیشه وارد است، تصدی‌گری دولت در همه امور است. بنابراین یکی از مسئولیت‌هایی که بار آن از دوش دولت برداشته و به بخش خصوصی واگذار شده، واردات انواع مختلف سموم است. چیزی که در این میان اما نقش دولت را باز پررنگ می‌کند، موضوع محدودیت‌های مراودات تجاری ما با کشورهای مختلف در گذشته بوده است. وقتی کشور ما تحت هیچ شرایطی امکان خرید سم باکیفیت را بدون واسطه نداشته باشد، چطور می‌توان از بخش خصوصی انتظار داشت که سموم باکیفیت را با کمترین قیمت وارد بازار کند؟
در گذشته تنوع سمومی که بخش خصوصی وارد می‌کرد، کم بود و چون از یک سم به دفعات مختلف استفاده می‌کردیم، عملا ماندگاری آن در محصول هم بیشتر می‌شد.
در نظر داشته باشید که با شروع تحریم‌ها، طی سال‌های گذشته برخی دلالان هم دست به واردات غیرمجاز و توزیع سم‌های قوی به‌خصوص سم‌های ارزانقیمت چینی روی آورده‌اند، تا از آب گل‌آلود ماهی بگیرند و سودی به جیب‌ بزنند.
سم‌ها و کودهای نامرغوب با کشاورز و مصرف‌کننده چه می‌کنند؟
اساسا هر سمی برای هر موجود زنده‌ای مضر است. این موضوعی است که عبدالحسین طوطیایی، کارشناس کشاورزی به «شهروند» گفته و توضیح می‌دهد: انسان در هر حالتی از استعمال سم روی میوه‌ها یا گیاهان مانند حشرات مورد آسیب قرار می‌گیرد. فقط چون سموم مورد استفاده براساس گونه حشرات، وزن و تعداد احتمالی آنها در یک هکتار، تنظیم شده و مورد استفاده قرار می‌گیرند، به روی انسان که وزن و توانایی بیولوژیکی بیشتری دارد، کمتر مضر خواهد بود.
او ادامه می‌دهد: سم‌های بی‌کیفیت چینی هم کارایی کمتری روی حشرات و جانوران دارند و چون کشاورز مجبور به استعمال حجم زیادی از سم برای اثرگذاری است، بیشترین آسیب را به انسان وارد می‌کنند. در نظر داشته باشید چین هم همه‌جور جنسی با کیفیت‌های مختلف دارد و در دوران تحریم‌ها تولید‌کننده ما خود با اختیار خود از نوع بی‌کیفیت سموم وارد می‌کرد؛ چرا که قدرت و امکان خرید سم باکیفیت در آن دوران کاهش پیدا کرده بود.
طوطیایی تأکید می‌کند: سم‌های بی‌کیفیت خاصیت ذخیره‌شوندگی دارند یعنی آثار زیانبارشان در وجود انسان برای طولانی‌مدت باقی می‌مانند. یکی از این سم‌ها «ددت» است که خوشبختانه اخیرا استفاده از آن ممنوع شده است. سم‌های بی‌کیفیت آثار مخرب زیادی می‌توانند روی انسان باقی بگذارند و در مواردی حتی به سرطان منجر شوند.
امروزه کشورهای پیشرفته‌ای همچون آلمان در تلاشند سمومی تولید کنند که در عین اینکه تأثیر تخریبی کافی روی حشرات دارند، کمترین تأثیر منفی را در دراز مدت روی سلامت انسان می‌گذارند.
محصولات کشاورزان هم از سموم چینی و بی‌کیفیت و حتی تاریخ گذشته کم زخم نخورده‌اند. کشاورزان زیادی به رسانه‌ها گفته‌اند پس از خریداری سم تقلبی در بازار بشدت متضرر شده‌اند، به طوری که بعد از مصرف برخی از انواع سموم چینی که به توصیه فروشندگان سموم خریداری کرده‌اند، در زمان کوتاهی شاهد خشک‌شدن کل مزارع‌شان بوده‌اند. البته کشاورزان مدعی هستند که از تقلبی‌بودن و غیر استاندارد‌بودن این سموم اطلاعی نداشته و تنها به پیشنهاد فروشندگان خریداری کرده‌اند. محمد زنگی‌آبادی از کشاورزان متضرر شده استان کرمان به جوان آنلاین گفته است: وقتی به فروشگاه سم‌فروشی مراجعه کردم، فروشنده سمی را به من پیشنهاد داد که پس از استفاده مطابق با دستورالعمل تمام محصول ‌سال‌جاری از بین رفت. به من گفته شده بود که این سم دارای مجوز رسمی و استاندارد است، درصورتی که اکنون تمام محصول تولیدی‌ام از بین رفته است، از تقلبی و غیراستاندارد بودن آن اطلاع یافته‌ام.

منبع: شهروند