بارش‌های ایران سیل‌آسا می‌شود/ فضای سبز کشور مشابه با شرایط خشک طراحی نشده است

رئیس مرکز اقلیم‌شناسی کشور با تاکید بر اینکه بارش‌ها در ایران تحت تاثیر تغییر اقلیم به سمت سیل‌آسا شدن در حال حرکت است، عدم پذیرش این واقعیت که ایران کشوری خشک است را عاملی برای سازگار نشدن با مشکلات ناشی از تغییر اقلیم دانست.

مجید حبیبی نوخندان در گفتگو با خبرنگار ایانا بیان کرد: ایران تحت تاثیر کمربندهای بیابانی دنیا واقع شده و ذاتا این کشور خشک و بیابانی است.

وی افزود: در برخی مناطق ایران نظیر مناطق مرکزی و جنوب شرقی کشور، مسئله بیابانی بودن شدت دارد و در پاره دیگری از نقاط به خاطر شرایط عوامل محیطی نظیر نزدیکی به آب‌ها، محصور بودن در ارتفاعات، یا قرار گرفتن در میکرو کلیما و مزو کلیمای خاص (مثل حاشیه خزر) فاقد شرایط خشک هستیم.

به اعتقاد رئیس مرکز اقلیم‌شناسی کشور استفاده از عبارت خشکسالی برای ایران مفهومی ندارد، زیرا ما در منطقه جغرافیایی خشکی واقع شده‌ایم که بارش‌های آن در منطقه‌ای مثل یزد و اصفهان حداکثر 50 تا 100 میلی متر است. این میزان بارش به حدی نیست که بتوان از عبارت خشکسالی برای آن استفاده کرد.

وی اضافه کرد: میزان بارش در ایران بسیار کم است و توزیع زمانی آن نیز متفاوت است. در برخی سال‌ها، توزیع زمانی و مکانی بارش‌ها به گونه‌ای است که پاسخگوی نیازهای مردم یا گندمکاران در زمان زیر کشت بردن زمین، نیست. بنابراین در این سال‌ها، می‌گوییم خشکسالی اتفاق افتاده است.

حبیبی نوخندان گفت: در واقع در ایران بسته به استفاده انسان از نزولات آسمانی از عبارت خشکسالی استفاده می‌کنیم. این در حالی است که حتی در سال‌هایی که خشکسالی رخ داده است، میزان نزولات آسمانی تغییر چندانی نداشته است.

وی درباره خروج کشور از شرایط خشکسالی بیان کرد: ما باید بپذیریم بارش‌‌های کشور ما دارای بی‌نظمی خاصی است. به خاطر تغییرات اقلیمی این بی‌نظمی تشدید شده است. تحقیقات پژوهشکده اقلیم‌ شناسی نشان می‌دهد که بارش‌ها در ایران به سمت رگباری شدن در حال حرکت است.

رئیس مرکز اقلیم‌شناسی کشور افزود: گاهی ممکن است یک منطقه بارش نرمال و حتی بیش از نرمال را دریافت کند مثلا در ایلام طی سه روز، چند صد میلیمتر بارش داریم و این بارش‌ها ممکن است تصور خروج از خشکسالی را ایجاد کند. اما اگر به واقع نگاه کنیم، بارش‌ها زیاد نشده است بلکه رفتار بارش در ایران تغییر کرده است.

وی یادآور شد: بارش ناگهانی باران در یک نقطه خسارت‌زا است و این بارش‌ها مفید و موثر نیست.

افزایش ناهنجاری‌های بارشی در ایران

به گفته حبیبی نوخندان تغییر اقلیمی ناهنجاری‌های بارشی برای ایران ایجاد کرده است و این روند، در آینده نیز ادامه خواهد داشت. مطالعات مرکز اقلیم شناسی نشان می‌دهد که بارش‌های ایران در اثر تغییر اقلیم، رفتار ملایم و مداوم خود را از دست داده و در برخی مناطق تبدیل به رگبار شده است.

وی افزود: در برخی مناطق دما بیش از حد افزایش داشته است. مقادیر "حدی" در ایران در حال تغییر است. به یکباره بارش‌ها در یک منطقه طی یک بازه زمانی، خیلی کم یا خیلی زیاد می‌شود. به این رفتارها، تغییر اقلیم می‌گوییم.

رئیس مرکز اقلیم شناسی کشور به برخی اظهارات که وقوع پدیده خشکسالی در ایران را دارای دوره‌های تناوبی معرفی می‌کند، این گونه پاسخ داد: در هیچ یک از تحلیل‌های مرکز ما، مسئله تناوبی بودن دوره‌های خشکسالی اثبات نشده است. دوره‌های تناوبی لکه‌های خورشیدی و غیره در جهان داریم که روی خشکسالی‌ها تاثیرگذار است اما تاثیر این دوره‌ها بر اقلیم ایران اثبات نشده است.

وی با اشاره به اینکه بارش‌های نرمال در ایران رو به کاهش است، از وقوع بارش‌های سیل آسا و خسارت‌‎زا در کشور خبرداد.

حبیبی نوخندان درباره راهکارهای سازگاری با تغییر اقلیم گفت: عملا اگر نپذیریم در کشور خشک هستیم، سازگاری بی‌معنی است. در داخل شهری مثل تهران، مشهد و اصفهان فضای سبز مشابه شرایط یک شهر خشک طراحی نشده است و به مردم القا نمی‌شود که در منطقه‌ای خشک زندگی می‌کنند. این در حالی است که کشورهای حاشیه خلیج فارس، برای مناظر طبیعی خود از نخل استفاده کرده و می‌پذیرند که در منطقه خشک واقع شده‌اند.

وی اضافه کرد: در مشهد پوشش گیاهی رامسر، رودسر و چالوس استفاده می‌شود. این گیاهان پهن برگ وارداتی، نیازمند آبیاری مداوم هستند و در نتیجه مردم با دیدن این مناظر، نمی‌پذیرند که در کشور مشکل آب وجود دارد. بنابراین خود را با شرایط خشکسالی منطبق نمی‌کنند.

رئیس مرکز اقلیم شناسی کشور عنوان کرد: ما به راحتی تمام ذخایر آب زیرزمینی خود را مصرف کرده و هدر می‌دهیم. بنابراین نمی‌توانیم این فرهنگ را ایجاد کنیم که با مشکل آب مواجه هستیم. چاه‌های آب هر سال عمیق‌تر می‌شود و عطش استفاده بی‌رویه از آب نیز افزایش می‌یابد.

وی تاکید کرد: ما واقعا نپذیرفته‌ایم که در منطقه خشک واقع شده‌ایم بین تفکر سنتی و مدرن برای استفاده از آب فاصله افتاده است به همین دلیل با پدیده سرمازدگی درختان و از بین رفتن محصولات شمال و غیره مواجه می‌شویم. زیرا به اعتقاد یک کشاورز، استفاده بیش از حد از آب و زنده نگه داشتن درختان میوه، -با وجود فرا رسیدن فصل استراحت درخت- زمینه وقوع پدیده سرمازدگی در باغات را فراهم کرده است./

L-960307-03